[29 juni 2020] Daarna heb ik echt even een stuk werkfietsen voor de boeg: een lange boerenweg die ongeveer een kilometer westelijk parallel aan de grens loopt. Hierover fiets ik een kilometer of acht zuidwaarts tot Barger-Compascuum. In Barger-Compascuum is niets te zien of te beleven: lintbebouwing van ’t saaiste soort langs een kanaal. Dus gauw verder zuidwaarts, tot ik in Zwartemeer aankom.
Nergens in Nederland zie je een stuk grens dat zo lang kaarsrecht loopt als hier: 18,5 kilometer lang gaat de grens in een rechte lijn bijna loodrecht van noord naar zuid, hooguit een paar graden westwaarts. Het noordelijkste punt wordt gemarkeerd door de Schwartenberg, het zuidelijkste punt de grensovergang van Schoonebeek naar Twist. Daar maakt de grens in twee knikken een 90 graden-hoek naar het westen.
Het noordelijkste stuk van deze lange rechte lijn loopt ongeveer 650 meter oostelijk van de Breede Sloot. Hoewel je op sommige stukken, in het noorden en in het Bargerveen zelf, òp de grens kunt fietsen, is er verder geen èchte grensovergang op dit lange stuk grens. Wel zijn er een paar fietspaden. Eentje heet het ‘Smokkelpad’, oostelijk van Barger-Compascuum. Daarnaast eentje die een paar kilometer zuidelijker, richting Hebelermeer, de grens overgaat.
Je kunt natuurlijk overàl de grens over: meestal sluiten de landerijen aan weerszijden van de grens gewoon op elkaar aan. De Breede Sloot bevindt zich immers niet op de grens. Toch is deze Breede Sloot van origine wel een ‘scheidingssloot’.
Emmer-Compascuum en Barger-Compascuum zijn aardig grote dorpen. Je treft hier niet veel bijzonders, de dorpen zijn vrij jong. Nobelprijswinnaar Ben Feringa werd als tweede van in totaal tien kinderen geboren in het katholieke gezin van boer Geert Feringa wonende in Barger-Compascuum. Zijn jeugd bracht hij door op de boerderij in het Bourtangermoeras aan de grens met Duitsland. Na het winnen van de Nobelprijs werd in zijn geboortedorp een plein naar hem vernoemd.
Maar uiteraard heeft deze plek meer historie dan alleen het verhaal van Geert Feringa. Gerard Steenhuis heeft een fysiotherapiepraktijk in Barger-Compascuum en duikt, als hobbyhistoricus, op zijn website ‘Achter de breede sloot’ diep in de geschiedenis van dit stukje Nederland.
Gebruikte informatie
* Achter de Breede Sloot, website over het grensgebied tussen Emmer-Compascuum en Zwartemeer