Het Bargerveen is het grootste restant van het Bourtangermoeras, dat ooit grote delen van Oost-Groningen, Oost-Drenthe en het aangrenzend Duitse gebied bedekte. Het besloeg in totaal zo’n 300.000 hectare, waarvan 160.000 hectare hoogveen aan de Nederlandse zijde. Eeuwenlang bleef dit moeilijk begaanbare veenmoeras in stand als natuurlijke verdedigingslinie.
[29 juni 2020] Het was de bedoeling langs de oostelijke kant van het Bargerveen-natuurgebied te fietsen, maar…. wegens werkzaamheden is het fietspad gesloten! Ze zijn bezig met extra werkzaamheden aan de veendijken. Op het bordje staat: “Zoals bekend [huh?!] zijn we de grenskade aan het vervangen. Bij het afgraven van de veenkade komt veel veen vrij. Dit veen gaan we nuttig gebruiken voor de ‘compartimentering’ van de baggervelden. In het huidige baggerveld lukt de veenvorming slecht. Uit onderzoek blijkt dat de veenvorming beter gaat als we de grote wateroppervlakte verdelen in kleine watervlakjes. Dat doen we door met het vrijgekomen veen uit de grenskade kleine ‘veenruggetjes’ in de plas te leggen. Daar zijn we nu mee bezig.”
>> De werkzaamheden zijn eind 2020 afgerond. Het grensfietspad is weer bereikbaar. Vanaf Zwartemeer-Zuid via knooppunt 67, 85 en 63 naar 98 rijd je oostelijk, óver de grens, naar het zuiden. Wil je liever niet òp de grens maar door het Bargerveen heen, door het Meerstalblok en het Amsterdamscheveld, dan neem je vanaf Zwartemeer-Zuid knooppunt 64, 62, 61 en zo verder naar 98. Het is net zo mooi, maar… niet de weg pal over de grens.
In de 19e eeuw verviel de militaire verdedigingsfunctie van het gebied en kon de grootschalige vervening op gang komen. Kanalen en ‘wijken’ werden gegraven om het veen te ontwateren en de turf (‘het bruine goud’) af te voeren. De achtergebleven zandgrond, vermengd met resten veen, werd in gebruik genomen voor de landbouw. Zo ontstonden de Veenkoloniën. Het Bargerveen bleef voor ontginning gevrijwaard.
Begin 21e eeuw ontstonden problemen voor het Bargerveen: langzaam liep het grondwater weg naar de lager gelegen gronden. Daardoor klonk de veengrond in (veenoxidatie) en kon het veenmos niet meer groeien. De noodklok werd geluid en er kwam geld beschikbaar. Er werden drie Bufferzones gerealiseerd: de Buffer Noord bij Zwartemeer, een buffer bij Weiteveen en Buffer Zuid bij Nieuw-Schoonebeek. Deze buffers zijn bedoeld om de gebieden met een hogere waterstand te behoeden tegen het wegstromen van het water door het op te vangen en te reguleren.
Inmiddels is het Bargerveen een prachtig natuurgebied van 2100 hectare groot. Het Bargerveen is één van de laatste nog overgebleven hoogveengebieden in Noordwest-Europa. Waar heel goed over is nagedacht: de mens. Oftewel hoe de bewoners van deze regio, de gasten, de wandelaars, de natuurliefhebbers en de fietsers optimaal gebruik kunnen maken van dit gebied.
Wil je je wat extra verdiepen in de bijzondere geschiedenis van het Drentse hoogveengebied, dan kun je het Veenpark bezoeken, een openluchtmuseum vlak buiten Barger-Compascuum, een paar kilometer noordelijk van Zwartemeer.
Gebruikte informatie
* Staatsbosbeheer – Veenland
* Website museum Veenpark
* Grenzsteinroute, oriëntatieroutes, ‘op reis naar het verleden van de Duits-Nederlandse wijk