Het Zwillbrocker Venn is een Duits natuurgebied dat direct grenst aan Nederland, net zuidelijk van het Duitse dorp Zwillbrock. Het is een bos-, heide- en watergebied met meertjes. Het is al een natuurreservaat sinds 1938 en is ontstaan uit hoogveen. Nadat de turfwinning was beëindigd, bleef een ondiep meer over, dat nu een diverse flora en fauna omvat.
[8 september 2020] Je kunt prachtig langs beide zijden van het Zwillbrocker Venn heen en je bent daar, vooral op mooie dagen, bepaald niet de enige fietser.
Voor deze grensrit neem ik de route aan de westelijke kant van de vennen naar het zuiden, en daarna de zuidelijke kant naar het oosten.
Het fietspad gaat het bos in en zo ben je een kilometertje verder al bij een uitkijkpost, van waaruit je (normaliter) over de vennen – en grote aantallen roze flamingo’s – uitkijkt. Die merkwaardige flamingo’s met de ogenschijnlijke elegantie in hun trage bewegingen en romantische kleurstelling, maar waarvan het elegante totaal ineenzakt als je ze hoort en van dichtbij beter bekijkt.
Maar die kans krijg ik niet want…. ze zijn er niet. Dat wist ik al: ze zijn vertrokken omdat de vennen drooggevallen zijn. Tragisch.
Het is wel dubbel schrikken, want waar de vennen zouden moeten zijn – ik heb ze hier enige jaren geleden zelf gezien, vol met flamingo’s – daar zou je niet eens meer vennen vermoéden! Het staat niet alleen maar droog, het is alsof hier nooit water geweest is. Een absurd gezicht. Je wordt spontaan bang, dat ’t hier nooit meer terugkomt.
De informatiepanelen in de uitkijkhut, maar ook langs de fiets- en wandelpaden, reppen van een waterleven vol met beesten. Maar er is niks!
Het Zwillbrocker Venn is bekend van de grootste binnenlandse kolonie kokmeeuwen in Duitsland (ca. 16.000 dieren) en werelds meest noordelijke broedplaats voor flamingo’s (ca. 40 dieren). Terwijl de meeuwen het hele jaar door in de Zwillbrocker Venn te vinden zijn, trekken de flamingo’s in de wintermaanden naar het zuidwesten van Nederland.
Het is met name vanwege de flamingokolonie, dat het Zwillbrocker Venn veel bezocht wordt, ook vanaf de Nederlandse kant. De zomers van de laatste jaren waren extreem droog. Dat heeft de flamingokolonie, die rondtrekt in deze omgeving en ook op andere (Nederlandse) plekken neerstrijkt voor voedsel, geen goed gedaan. Het broeden wordt ernstig bedreigd.
In 2019 is de kolonie al vroeg vertrokken. Een bericht van augustus 2019: ‘De waterplas viel droog, rovers – waarschijnlijk vooral vossen – konden het flamingo-eiland bereiken en roofden de eieren, en de flamingo’s vertrokken veel eerder dan in andere jaren én zonder nieuw kroost. In juni was er al nauwelijks meer een exemplaar aan te treffen. Een medewerkster van het Biologische Station meldde, dat ze ze in 2019 niet meer terug verwacht, omdat het te droog is.’
De flamingokolonie is dè attractie van het natuurgebied. Hele schoolklassen komen er naartoe. De teleurstelling is dus groot.
En de blijdschap was ook groot, toen de kolonie in maart 2020 toch weer terug was. De woordvoerster van Biologisch Station Zwillbrock meldde op 8 maart 2020: ‘Eind februari, begin maart komen meestal de eerste vogels en in april is dan de hele kolonie van veertig tot vijftig flamingo’s terug. Alleen is het nu hopen op een goed en lang broedseizoen, want vorig jaar liep het helemaal fout.’
Het werd direct weer erg druk in het Zwillbrocker Venn. Zo druk dat er nieuwe problemen kwamen. Het was midden in de coronacrisis, met de daarbij behorende anderhalvemeter-adviezen: Bij de uitkijkposten mochten nog maar twee mensen tegelijk naar binnen.
Op 8 augustus volgde echter het bericht, dat het weer fout is gegaan: ‘Tot voor enkele weken terug waren vier al flink uit de kluiten gewassen kuikens op het flamingo-eilandje te zien. Maar plotseling waren ze van de aardbodem verdwenen en ook alle volwassen vogels zijn inmiddels weg. Want voor het derde jaar op rij is de grote waterplas vrijwel drooggevallen.
Daardoor biedt de speciaal gegraven gracht de jonge flamingo’s onvoldoende bescherming tegen roofdieren als vossen en marters, aldus de beherende organisatie het Biologisch Station Zwillbrock. Voor de oude vogels werd het daarnaast onmogelijk om in de uitgedroogde plas voldoende voedsel te vinden.
Deze situatie trof ik dus ook aan op 8 september 2020, toen ik er met de fiets langskwam.
Op 25 maart 2021 meldt de Gelderlander: “In het water van het veengebied Zwillbrock zijn deze week de flamingo’s teruggekeerd. Eerst werden er 19 wit-roze vogels geteld, woensdag was dat al opgelopen tot 35 dieren. De komende weken kunnen de vogels in het veengebied gaan broeden.”
16 augustus 2021
Terug geweest in het Zwillbrocker Venn >>> Ze zijn er gewoon weer en ze zijn gebleven, dit jaar!!
De zomer van 2021 is gelukkig niet zo droog als die van 2019 en 2020, toen de flamingo’s nog voor het einde van de zomer weer waren vertrokken. Vlakbij de kijkhut aan de westzijde van het het ven stonden ze met elkaar in het lage water hun vleugels uit te klappen en voedsel te zoeken.
Wat een totaal ánder gezicht is dit, hoezeer ook dit nog een heel stuk mínder water is dan op de (ongedateerde) Wikipedia-pagina.
Gebruikte informatie
* Natuurgebied Zwillbrocker Venn
* Natuurgebied Zwillbrocker Venn op de Duitse Wikipedia-pagina
* Geen flamingo’s meer in Zwillbrocker Venn: ‘Het is te droog’, De Stentor, 12 augustus 2019
* Flamingo’s zijn terug op Zwillbrocker Venn: ‘Ze werken als magneet op bezoekers’, Gelderlander, 8 maart 2020
* Te veel mensen bij de flamingo’s in Zwillbrock, uitkijkpunten gesloten, Tubantia, 26 maart 2020
* De roze pechvogels van Zwillbrock: broedseizoen alweer mislukt, Gelderlander, 8 augustus 2020
* ‘Flamingo’s weten Zwillbrock weer te vinden’, De Gelderlander, 25 maart 2021