[17 juni 2020] Vanaf Rhederbrug zoek ik zuidelijk de J.Buiskoolweg op, die loopt parallel aan de grens richting Bourtange.
Als je gewoon op de kaart afgaat, dan vermoed je eerder dat dit één van de saaiste stukjes van je fietstocht gaat worden: een kaarsrechte weg tussen de akkers door. Aan de oostzijde gaan de akkers tot de Duitse grens, die een kleine kilometer verderop ligt. De weg loopt parallel eraan. Aan de westzijde lopen de akkers nog een stuk verder tot de weg van Veelerveen naar Bourtange.
Maar in plaats van saai is ’t hier prachtig en heel bijzonder: de J. Buiskoolweg is de enige weg in Nederland die als monument is aangemerkt.
De J. Buiskoolweg is niet voor niks een Rijksmonument. Op de website van Rijksmonumenten staat bij ‘Omschrijving’: ‘Weg met beplanting, aangelegd in de jaren dertig. De geasfalteerde weg is gelegen door Rhederveld en heeft aan beide zijden dichte beplanting (o.a. hulst, rododendrons, taxus, berken, wilgen, esdoorns, sneeuwbes, jasmijn, etc.).’ Ook over de ‘waardering’ van de weg is meer te lezen op de Rijksmonumentensite.
De weg is echt een groene tunnel door de dichte begroeiing en vol kleurrijke verrassingen, althans in het zomerseizoen. Ik fietste er in juni: er stond vreselijk veel in bloei. Ook het fietsen is hier heerlijk, want de wind komt bijna niet door de begroeiing. Een feestje, deze 6 kilometer!
Aan het einde wacht ook nog een mooie verrassing: een groot bord met interessante wetenswaardigheden over deze J. Buiskoolweg.
Eigenlijk had deze weg de J. Vroomweg moeten heten. De heer Vroom was de landschapsarchitect die in 1928 de opdracht kreeg om deze weg zo mooi aan te kleden. Vroom kreeg de opdracht de weg te beplanten met sierheesters. ‘Dit om de crisistijd rond 1930 voor de Nederlandse boomkwekerijen enigszins te verlichten en om werkverschaffing te creëren. De heesters werden met subsidie van het rijk ingekocht en werklozen werden verplicht te werk gesteld door Rijksinspecteur Jan Buiskool.’
Sierheesterbeplanting langs een landbouwweg is in Nederland nergens terug te vinden. De weg is daarom uniek te noemen. Vanwege dit gegeven, en omdat de weg een tijdsbeeld geeft vanuit de depressie van de jaren ’30, met Rhederveld als één van de laatst ontgonnen veengebieden van Nederland, is de weg in 2001 tot monument uitgeroepen. ‘Tijdens het recessiejaar 2011 is de weg middels subsidies weer helemaal opgeknapt.’
En dan is er ook nog een verhaal over Jan Buiskool, dat eigenlijk vertelt, dat het een gotspe is dat de weg zijn naam is gaan dragen. Buiskool was predikant en onder meer burgemeester van Delfzijl. En daarnaast dus Rijksinspecteur van de werkverschaffing. Hij was nogal fanatiek in het aan het werk zetten van werklozen. Den Haag liep met ‘m weg, maar de arbeiders bepaald niet: ‘Vanwege zijn harde en onverzettelijke houding werd hij ook wel de ‘Wreker’ of de ‘Drijver’ en ‘Mussolini van het noorden’ genoemd. Dat hij niet erg geliefd was onder werklozen blijkt uit het volgende lied, gezongen op de wijs van “Proletariërs aller landen”:
“Ver van huis, van vrouw en kinderen
Op Westerwolds grondgebied
Moet de werkman zwoegen, slaven
Daar zingt hij zijn wrekend lied.
Onder de knoet van Dominee Buiskool
En de vloek van Beerenbrouck
En de hele kapitale bende
daar zucht hij zijn gruwelvloek.”
Gebruikte informatie
* J.Buiskoolweg – mooiste weg van Nederland, verhaal op de website van Freek Pol, datum onbekend
* Rijksmonumenten – J.Buiskoolweg in Vlagtwedde