Tijdens het fascistische regime in Duitsland moesten veel mensen veiligheid zoeken in het buitenland. Omdat ze het naziregime afwezen liepen ze gevaar. De grenzen werden bewaakt, de vluchtelingen kwamen uit het gehele noorden van Duitsland, ze waren geen kenners van de omgeving. Om illegaal de grens over te kunnen komen moest dat dus goed voorbereid worden.
Hun vlucht werd voornamelijk georganiseerd door de Internationale Rode Hulp en de KPD Emden (Kommunistische Partei Deutschland). De ruimhartige hulp en ondersteuning door de Nederlandse helpers, vooral vanuit de CPN (Communistische Partij Nederland), die daarbij zelf hun levens op het spel zetten, heeft veel mensenlevens gered.
Bij Nieuweschans, Nieuwe Statenzijl, de grensovergang bij Bellingwolde, alsmede op verschillende plekken aan de Duitse kant van de Dollard, organiseerden de communisten aan beide zijden van de grens vluchtwegen om de vervolgde Duitsers over de grens naar Nederland te smokkelen. Hier in Nederland verbleven de vluchtelingen illegaal. De Internationale Rode Hulp zamelde geld in om hen op te vangen.
In het begin waren het vooral Joodse vluchtelingen. Later kwamen daar ook veel politieke vluchtelingen bij, vooral communistische. Aan de Nederlandse kant werden ze veelal geholpen door de CPN. Eén van de helpers was Herman Roosje uit Nieuweschans, hij woonde direct aan de grens: achter zijn huis liep het grenskanaal. Het kanaal was ondiep en kon zonder grote problemen overgestoken worden. De CPN’ers aan de Nederlandse kant namen de vluchtelingen mee naar de synagoge in Nieuweschans. De hulpacties in Nederland moesten snel gebeuren want de Nederlandse politie was zeer actief. De kans dat men werd opgepakt was groot. Wanneer dit gebeurde, werden de vluchtelingen weer terug uitgeleverd aan de fascisten in Duitsland. Vooral in 1941, na de Februaristaking (de eerste grootschalige actie en openlijke protest tegen de Duitse bezetter en de Jodenvervolging), werden zeer veel mensen opgepakt.
Bovenstaande informatie is te lezen op de in 2018 geplaatste informatiepanelen die de voormalige vluchtroutes markeren. Over dit onderwerp is overigens veel op internet te vinden.
Gebruikte informatie
* Vluchtroutes 1933-1945
* Ode aan de Rode Hulp bij Bad Nieuweschans
* In 1986 heeft Ruud Weijdeveld een boek geschreven, genaamd ‘Rode Hulp – De opvang van Duitse vluchtelingen in Groningerland, 1933-1940’.
* VPRO-Radio 5: ‘Het spoor terug’ ; ‘Rode Hulp in crisistijd’ (60 minuten)