‘Dit is mijn hof’, het prachtige boek van Chris de Stoop, die in Doel is opgegroeid, gaat over de ondergang van het dorp. Ik las het enige jaren terug. Het gaat niet zo nadrukkelijk over het dorp, maar over het gehele gebied dat geleidelijk geplunderd is door ‘de havens’.
[7 november 2020] Daarna moet ik nog flink wat kilometers tussen de overslagbedrijven, havens en sluizen door. Ook hier moet ik nog een keer een heel eind omrijden, naar de andere kant van de sluis, om verder te kunnen. De grote koeltorens van de kerncentrale van Doel komen steeds dichterbij.
Vrij plotseling, een kilometertje vóór Doel, ben ik uit de overslagbedrijvigheid en is ’t ineens groen en lopen er kuddes koeien. Ietsje verder neem ik, nog net zuidelijk van de kerncentrale, een afslag naar ‘Doel – Centrum’. Op de toegangsweg maak ik foto’s van de huizen die allemaal verlaten zijn; ze zitten vol met graffiti en de ramen zijn met houten en metalen platen dichtgespijkerd. Wat een vreemd gezicht!
Even verder kom ik bij de bebouwde kom en daar zie ik…. dat echt àlles dichtgetimmerd is! Een heel ‘weirde’ situatie. Huis na huis, ook een groot gebouw dat eertijds een gesticht is geweest, sommige gebouwen die duidelijk helemaal zo oud nog niet waren; echt alles is dichtgetimmerd en wordt geleidelijk overgroeid door struiken en klimplanten. De kerk ziet er nog wel min of meer ‘onderhouden’ uit en het meest ‘levende’ van dit hele dorp is de nette begraafplaats om de kerk heen.
En dan overvalt me toch de gedachte: dit zou in Nederland niet snel gebeuren. Nederlanders pakken dan gauw door, breken de boel af en leggen er een laag zand op: ziezo, da’s gebeurd. Ik rijd hier meerdere rondjes door de dorpsstraten. Er wandelen mensen rond, gezinnen, mensen met hond. Het is ook voor deze mensen een bijzondere plek. Ik raak aan de praat met ‘toeristen’: ‘kijk, hier is zowaar een pretpark, dat met ‘corona’ nog gewoon open is!’
Op de dijk bij de Schelde staat een mooie molen; er zit een bistro in. Gesloten natuurlijk.
Bij de ‘plundering’ door de havens hebben ‘de industriëlen’ ’t ook nog fijn op ’n akkoordje gegooid met ‘de groenen’; zo hebben laatstgenoemden kunnen regelen dat sprake is van natuurcompensaties. Daar krijg ik later meer van voor ogen: de Hedwigepolder!
In ieder geval… het is geweldig dat ik dit nu een keer gezien heb: Doel, zoals het er nu uitziet. Je mag toch veronderstellen dat hier de komende jaren een keer een wals overheen gaat. Het is heel tragisch en bizar. Maar het is toch ook heel bijzonder, fotogeniek, uniek, whatever… ik heb veel foto’s gemaakt!
Het beschrijvende verhaal over de teloorgang van Doel, zoals je ’t op Wikipedia kunt lezen, dat is nou echt iets waar je als burger niet zo blij van wordt: de overheid en de industrie als vijand, zogezegd.
Lees gerust verder online; ik vind ’t het niet waard om er diep op in te gaan. De oude Doelenaren kunnen zich vast voorstellen hoe getroffenen van de aardbevingen in Groningen zich voelen. En andersom.
Rond 1900 woonden meer dan 2000 mensen in Doel. Vanaf de jaren ‘60 werd duidelijk, dat ‘de havens’ het op Doel hadden gemunt. Vanaf toen daalde het inwoneraantal sterk: in 1970 had het dorp nog 1300 inwoners, in 1990 920 en in 2010 nog 180. In 2020 wonen hier nog zo’n 30 mensen.
Het meest frustrerende is, gelijk ook het geval is in Groningen met de gaswinning, dat mensen decennia lang aan het lijntje gehouden zijn. Toezeggingen werden gedaan, die uiteindelijk niet gestand werden gedaan, etc. etc.
Uiteindelijk komt er een ‘point of no return’. In Doel was daar praktisch al jaren sprake van vóórdat e.e.a. formeel en juridisch beklonken was: alles was al dermate verkrot en verloederd… En nu is het dorp Doel een plek die zich leent voor cynisch-verwonderd toerisme.
Jan Creve heeft onlangs een boek geschreven: ‘Doel 2020: Het gevecht om Doel en de polder’. In een interview vertelt hij het volgende: ‘Het is nooit een onteigening geweest, want daarvoor moet je een project hebben van algemeen maatschappelijk belang en dat is er nooit geweest. Wat men wel heeft gedaan is de mensen zodanig onder druk zetten dat ze zogezegd vrijwillig zouden verkopen. Het is zo dat uiteindelijk steeds meer Doelenaars hun huis verkochten aan de Vlaamse overheid. Zelfs als ze dat niet wilden, konden ze niet aan iemand anders verkopen door het voorkooprecht van de Vlaamse overheid. Steeds meer mensen vertrokken. Het dorp kwam meer een meer leeg te staan. Het werd zelfs leeggehaald. Op die manier kreeg je een bewust georganiseerde verloedering.’
Gebruikte informatie:
* Doel (dorp), Wikipedia
* De toekomst van Doel, december 2020
* Doel2020