Startpunt: bij de grensovergang Wuustwezel
Lengte route: 92,5 kilometer
Vervolg net zuidelijk van de grens westelijk en rijd door open boerenland, hopend op wind vanuit het oosten. Net noordelijk van je op verschillende plekken kleine groene grensovergangen. Her en der de grijze gietijzeren grenspalen. Bij het Natuurgebied De Maatjes staat een grote uitkijktoren en lees je over de turf- en verveningsgeschiedenis van de streek.
In de streek rondom de grote Vlaamse grensgemeente Essen kom je door schilderachtig boerenland doorspekt met de nodige bosgebieden. De vroeger drukke grensovergang N262, bij Essen, ligt als een grenslijk te rotten tussen de velden, wat toch ook wel weer fascinerend is.
Westelijk van Essen een kilometerslange boerenweg en fietspad óp de grens: het mooiste grensfietsland.
Bij Huijbergen ga je zuidelijk en fiets je langs de grens dwars door de Kalmthoutse Heide, mooier kan bijna niet. Een geweldige fietservaring, maar niet héél geschikt voor de niet-per-se-sportiéve-toerfietser, want deels over een soort mountainbiketrail.
Uiteindelijk kom je uit in het grensdorp Putte, met een Nederlandse en een Vlaamse helft. Voorbij Putte nog een laatste Brabants natuurgebied: het Moretusbos.
Daarna kom je uit bij de Schelde en het uitgestrekte havengebied van Antwerpen. Kijk nog even bij de grenspaal op de Scheldedijk uit en vervolg dan nog 25 kilometer door het havengebied tot je in het centrum van Antwerpen bent.
Halverwege is het zeker de moeite waard om de kleine oude vesting van Lillo te bezoeken.
Op pad
Zuidelijk van de grens rijd je vanaf grensovergang Wuustwezel westelijk door Vlaams boerenland. (Foto: grensovergang Wuustwezel) Aan lucht en vergezichten geen gebrek. Als je met westelijke wind te maken hebt, dan kan het lekker zwoegen zijn. Na ongeveer 10 kilometer kom je bij het natuurreservaat De Maatjes, waar het vooral gaat over de vroegere turfwinning. (De Maatjes)
Ga westelijk om de uitkijktoren heen en sla dan af naar het noorden, waarna je door een boerenstreekje achter het dorpje Nieuwmoer rijdt. Bij Langeschouw, met een grensrestaurant bij een klein bosgebied, buig je weer af naar het westen, richting Essen.
Dan kom je uit bij de N117, de grote weg tussen Roosendaal en Essen. Een paar honderd meter rechtsaf, naar het noorden, tref je het superlelijke grensoverganggebied rond de verkeersweg. Het is fascinerend om hier even rond te kijken.
Essen ligt echt tegen de grens aan. Langs de Grensstraat fietsend ben je kilometerslang óp de grens. Essen laat de nodige grensverhalen optekenen. Natuurlijk de N117-grensovergang. Maar ook interessant: bij de grensovergang Nieuwstraat/Essenseweg heeft juist in 2020 nog een grenscorrectie plaatsgevonden. De grens is jarenlang verkeerd aangegeven, waardoor Nederland enige tientallen vierkante meters kleiner leek dan het werkelijk is.
Daarnaast zijn de quarantainestallen een bijzondere grenslocatie om te bezoeken. Je passeert op de Grensstraat een dubbel spoor en ziet een flink spooremplacement aan de zuidelijke kant. Essen is vroeger een belangwekkende spoorstation geweest. (Essen)
In het verlengde van de Grensstraat fiets je daarna eindeloos op de grens over de Hollandsedreef. (Foto: bij het begin van grenspad Hollandsedreef) Mooier grensfietsen is bijna niet denkbaar. Als de grens weer naar het zuiden afbuigt, rijd je met de grens mee richting Huijbergen. Je passeert de grens nog een paar keer op boerenwegen, waar zelfs zomaar een boerderij half in België en half in Nederland staat. Als grensfietser sta je hier verwonderd naar te kijken, maar de boerderij ligt daar dom in de wei en lijkt ‘nou en!?’ tegen je te willen zeggen.
Zuidelijk van Huijbergen volgt de tocht door het grenspark Kalmthoutse Heide. Dit is er eentje voor een A- en een B-route. De B-route kiest voor het uitgezette mountainbikepad. Zelfs op een Koga met smalle banden (en fietsbepakking) was het te doen, zo durft schrijver dezes te melden, hoewel meermaals de fiets even aan de hand genomen werd om door veel te mul zand te geraken. Eerlijk is eerlijk, het is een heftig parcours. Neem gerust de A-route, ook al mis je dan mooie grenspalen midden in bos en hei. (Kalmthoutse Heide en Brabantse Wal)
Aan het einde van het natuurpark kom je uit in het grensdorp Putte, waar je wordt getracteerd op weer zo’n mooie ‘hij-is-er-maar-hij-is-er-ook-niet’-grensbeleving. Als een boom die op een andere boom geënt is: ze zijn samen één, maar er zijn opmerkelijke verschillen. Hoe langer je kijkt, hoe meer je er ziet. En hoed u voor de relatisvisten die ’t maar onzin vinden. Lang leve de grensfascinatie! (* Putte)
Naar het westen, nog steeds op de grens, rijd je Putte weer uit en het Moretusbos in. Je komt langs een bijzonder kasteel, Ravenhof geheten.
Tegenover het kasteel ga je noordelijk het park in. Aan het einde van de Promenadelaan tref je het mooie koepeltje van de Gloriëttekapel. Daarna volgt een mooe rit door het Moretusbos. Het maakt niet uit welk pad je neemt, als je maar in het noordwesten bij Plaatsluis uitkomt. (Ravenhof, Moretusbos)
Als je daar het bos verlaat, bij Plaatsluis, heb je ineens zicht op het polderland en de steilrand van de Brabantse Wal. Een heel ander land ligt nu ineens voor je.
Nog een kilometertje over de Nederlandse Armendijk en daarna ligt het uitgebreide havengebied Antwerpse havengebied voor je. Eerst over het Schelde-Rijn kanaal en daarna zoek je de grenspaal op de Scheldedijk nog even op. Je hebt dan ineens zicht op de uitgestrekte watervlakte van de Schelde, alsof je nu bij zee uitkomt.
Nu volgt nog 25 kilometer fietsen door het havengebied richting het centrum van Antwerpen. Maak nog een kleine stop bij het Fort Lillo. (Brabant uit – langs de Schelde naar Antwerpen)
Deze tocht naar Antwerpen is een onoverkomelijk onderdeel van de Grensfietsen.NL-route: op een andere wijze aan de overzijde van de Schelde komen, dat is per fiets niet mogelijk. Deze etappe is dan ook wat langer dan gemiddeld: een beetje meer dan 90 kilometer.
Routebeschrijving
Dit is weer eens een etappe met enige echte specifieke B-route-onderdelen: de Kalmthoutse Heide en het Moretusbos, aan weerszijden van het grensdorp Putte. Dit zijn de mooie natuurgebieden, waarmee je afscheid neemt van Noord-Brabant.
Een paar écht grenservaringen doe je op: Essen en Putte. En juist voorbij Essen kun je kilometerslang exclusief óp de grens fietsen op een mooi grenspad.
A-route
Ga zuidelijk vanaf de grens en neem de eerste weg naar het westen, Heivelden heet het, naar knooppunt 1 en daarna naar 2. Bij 2 aangekomen rijd je naar 4, maar neem de eerste weg naar rechts, naar het noorden, de Moervenweg en vervolg westelijk over de Begijnemoerweg.
Deze loopt kilometers door naar het westen en als je aan het einde komt, zit je weer op de knooppuntroute naar 7. Daar kom je bij de uitzichttoren in natuurgebied de Maatjes.
Vervolg naar 8, 53, 42 en 43.
Je kunt hier een heel stuk prima knooppuntfietsen langs en over de grens: van 43 naar 41, 52, 55 en 6. Kom je bij 6 aan, ga dan eerst bij de grensovergang op deze verkeersweg kijken, een paar honderd meter noordelijk.
Maar de route vervolgt weer terug bij 6 over de Nollekensstraat naar Essen, richting 5. Kom je bij de kruising Nieuwstraat, ga dan dáár eerst naar rechts, naar het noorden. Bij de grens kun je de Grensstraat nemen, naar het westen, en ben je even verderop terug op de route naar 5.
Vervolg op de Grensstraat, blijf op de grens rijden. Verderop rijd je Hollandsedreef, een prachtig grenspad. Je rijd naar 2, 28, 27 en dan naar 81 en naar het zuiden, 30.
Na 30 rijd je nog een klein stukje zuidelijk en sla je linksaf, oostelijk, de Bredestraat op. Aan het einde, vlakbij de grens, ga je zuidelijk de Moerkantsebaan op en daarna rechts, richting 37, de Hollandseweg.
Vanaf 37 volgt de A-route de knooppunten naar Putte. De B-route neemt je mee langs de grens dwars door de Kalmthoutse Heide. Een prachtig, maar moeilijker begaanbaar traject.
Voor de A-route vervolg je naar 38, 56 en 83 naar 2, waar je in Putte bent aangekomen op de Grensstraat.
Vanuit het centrum van Putte gaat de A-route langs de knooppunten, dus niét door het Moretusbos. Je kúnt wel door het bos fietsen, maar het zijn geen officiële fietspaden, dus wat moeilijker begaanbaar. De knooppunten die je aan de Belgische kant langs het Moretusbos leiden, zijn vanaf 2 naar 84, 17, 18 naar 60. Daar ben je bij Plaatsluis aanbeland, waar je het bos uitfietst en aan de rand van de Brabantse Wal uitkomt.
Rijd vanaf 60 nog een klein stukje richting 24, maar sla linksaf in Plaatsluis en je rijdt verderop de Armendijk op.
Je komt nu op de route naar Antwerpen, door het havengebied. Je volgt de knooppunten 19, 97, 92 (ga nog even op de dijk kijken naar de grenspaal bij de Schelde), 95, 55, 54, 56 en 57.
B-route
Voor de B-route geldt bij deze etappe ten eerste een heel specifiek echt grensfietsen-alternatief in de Kalmthoutse Heide. Volg je via GPX de mountainbiketrail door het bos en door de heide, dan rijd je een mooi stuk bovenop de grens in het park. Dat is een fantastisch stuk fietsen, maar alleen als je ervan houdt. Als je vooral gewoon ontspannen wilt fietsen (naast elkaar), dan moet je dit niet doen.
Wat was mijn traject? Rij zuidelijk van Huijbergen, via de Staartsestraat en Staartseduinen naar het zuiden en neem de afslag Groenendriesstraat, naar het westen. Je komt dan ín het park uit. Je rijdt de grens over en volgt een pad (het is een mountainbiketrail) naar het zuiden. Blijf zo dicht mogelijk bij de grens.
Ietsje verderop loopt het pad echt precies langs de grens naar het zuiden. Er bevindt zich kilometerslang een hekwerk vlak naast je en je passeert menige grenspaal.
Verderop rijdt je in meer open, duinachtig heidegebied. Het is werkelijk prachtig, al moet je misschien zelfs nog wel eens van je fiets af in het rulle zand.
Je komt een stuk verderop uit bij een ‘pad’ dat op de kaart ‘Weg van Roosendaal naar Putte’ heet. Als je dit neemt, dan rijd je perfect in de richting van Putte. Ga je nog verder rechtdoor, dan komt ’t ook goed; dan ga je verderop meer westelijk en kom je er ook uit. Éigenlijk kan het, qua route, niet fout gaan. Zeker als je GPS hebt.
En dan is er nog een deel, dat je anders kunt aanpakken dan bij de A-route: het Moretusbos, aan de andere kant van Putte. Ook in het Moretusbos tref je geen specifieke fietspaden. Maar toch is het eigenlijk hartstikke zonde om niet dwars door het bos te gaan. De A-route gaat er omheen, aan de Belgische zijde.
Voor de B-route geldt: zoek je weg dwars door het bos, van zuidoostelijk, bij Putte, aan het einde van de Promenadelaan, voorbij het Gloriëtte-koepeltje, ga je naar het westen om uiteindelijk aan de noordwesthoek bij Plaatsluis weer uit het bos te komen.
Voor de echte grensfietser geldt: blijf zoveel mogelijk op de grens: eigenlijk is er altijd een pad óp de grens, eerst naar het westen en dan, in het zuidwestelijkste puntje van het bos, naar het noorden.
Extra onderweg
* Beklim de toren bij het natuurgebied De Maatjes en lees alles over de turfwinning hier in de 19e eeuw.
* Bekijk de quarantainestallen in Essen. Je kunt er sinds kort slapen en verpozen in een herberg.
* Essen en Putte bieden veel gelegenheid om een versnapering of terrasje te zoeken, of om boodschappen te doen.
* Bezoek als je langs de Schelde naar Antwerpen fiets nog even het oude fort Lillo. Ook daar kun je een terrasje pikken.
* Aan het einde sta je zomaar op de Grote Markt in Antwerpen. De Belgische biertjes staan daar natuurlijk voor je klaar!