17 – Westelijk Zeeuws-Vlaanderen

Vanuit Eede rijd je noordwestelijk langs het oude Vlaamse stadje Middelburg (nee, niet verwarren met de Zeeuwse hoofdstad) richting de toeristenstad Sluis, een prachtige oude vestingstad.
Valk buiten Sluis kom je bij het meest westelijke punt van Nederland, bij het historische stadje Sint Anna ter Muiden, één van de allerkleinste stadjes van Nederland.
Daarna rijd je door naar de oude bolwerken van Retranchement en de dijk op, waar je aan de andere zijde het natuurgebied Het Zwin ziet liggen, met aan de einder de Noordzee.
Nog een paar kilometer verder kom je uit in Cadzand-Bad en is de fietsroute volbracht.

Op pad

Vanaf het startpunt bij de grensovergang in Overslag (Overslag) rijd je de eerste 10 kilometer, tot vlakbij de kanaal bij Sas van Gent, óp of vlak langs de grens. (Foto: bij de grens vlakbij Zuiddorpe, ’s morgens vroeg) Na de grenspaal langs het kanaal nog éven te hebben opgezocht, zoek je de grote brug op en rijd je aan de overkant Sas van Gent in. (Foto: grenspaal aan het kanaal Gent-Terneuzen)
Je kunt nog even door het centrum van ’t dorp rijden; de route vervolgt langs de Westkade naar de grens, zuidelijk van het dorp. (Sas van Gent)

Daarna vervolgt de grens noordelijk langs de westkant van Sas van Gent. Je fietst verder, altijd op of vlakbij de grens, door oude polders over polderdijken. Aan je linkerhand passeer je de ‘Bodemloze Put’, een oude wel. (De Bodemloze Put)
Bij het buurtschap Posthoorn kun je even een uitstapje maken naar het mosselstadje Philippine, één kilometer noordelijk van de grens. (Philippine)

De route vervolgt bij de grens westelijk over de Braakmanstraat en aan het einde kom je uit bij Haven. Hier passeer je het Isabellakanaal, waar zich vroeger de oude vissershaven bevond van het dorp Boekhoute, dat ietsje zuidelijker ligt. Je treft hier ook weer een Dodendraad-herdenking. (Vissersdorp Boekhoute)

Je rijdt ook hier kilometerslang verder óp de grens westelijk, over een weg met de naam Maagd van Gent, genoemd naar een vroeger café alhier, en verder bij de afslag Barbarapolder, waar de grens meegaat met de dijk naar het noorden, hier Vrijedijk geheten, verderop Veldzigt. Je passeert de Watervlietseweg (N456), die hier de grens overgaat. (Foto: grensdijk Barbarapolder)
Vanaf de Watervlietseweg kun je naar IJzendijke rijden voor een bezoekje aan het stadje, en eventueel met museum met veel informatie over de Spaanse Linies. De route gaat echter verder langs de grens. (IJzendijke)

Pas na 40 kilometer, aan het einde van Rovershoek rijd je voor het eerst weer even niét op de grens, hoewel ook hierna de route heel dicht bij de grens blijft.
Via Krakeeldijk en Goedleven ga je de grens over, België in, en daarna via de Zeestraat en de Vluchtelingenstraat – veelzeggende straatnamen! – weer terug naar Zeeuws-Vlaanderen, waar je zuidwestelijk vervolgt tot je in het dorpje Sint Kruis uitkomt, met een prominente kerk met onwijs dikke toren.
Vanaf Sint Kruis gaat de route zuidoostelijk over de Zuidweg bij de grens door een natuurgebied met oude waterkreken en kom je uit bij het Leopoldkanaal met aan de overkant het Vlaamse dorp Sint-Laureins.  

Voorbij de brug houd je rechts aan en rijd je via Moeshoofde en, na de grens, Brieversweg, naar Eede. Sla bij de Rijksweg af naar het zuiden en je komt uit bij de grensovergang, waar Koningin Wilhelmina weer ‘landde’ toen ze na de oorlog uit Londen terugkwam. (Eede)
Vanaf dit punt kun je een pad westelijk nemen óp de grens.

Bij de grens aan het einde van dit pad, hoek Grenspad – Scheidingstraat, heeft eens een huis gestaan, dat bij Nederland behoorde. De voordeur kwam uit op de Nederlandse straat. Het huis zelf lag echter op Belgische grond. Dat was indertijd, in 1843 toen de grenzen definitief bepaald werden, zo geregeld. In de Tweede Wereldoorlog is het huisje echter verwoest en er is nooit weer een huis op die plek gebouwd. In plaats van een kleine grenscorrectie te regelen, zijn hier vier hulpgrenspalen (349A t/m 349D) geplaatst, die de omtrek van het vroegere huisje tonen: nog steeds is dit Nederlands grondgebied.

Noordwestelijk fietsend, aan de Nederlandse kant, kom je bij de grensovergang De Tol.  Aan de andere kant van de grens ligt het oude Belgische vestingstadje Middelburg. Daar kun je even rondkijken. (Middelburg)

De route gaat echter verder aan de noordkant van de grens naar het noordweten en aan het einde kom je bij het bekende vestingstadje Sluis. Hier kun je fijn een paar uurtjes doorbrengen, voor stadsvekenning én voor verpozing op één van de vele terrassen in deze fraaie stad. (Sluis)

Aan de westelijke kant fiets je daarna Sluis weer uit over de Sint Anna-straat naar het westelijkste puntje van Nederland, bij het monumentale dorpje Sint Anna ter Muiden. (Sint Anna ter Muiden)
Rij nog even voorbij het dorp om helemaal bij dit meest westelijke punt te komen. Het betreft de grenspaal naast de N253, de weg die naar Knokke verder gaat.

Over de Nederherenweg, de Schaapsdreef, de Dikkedijk en de Burkeldijk kom je uit bij de weg naar Retranchement. Op deze weg passeer je voor de allerlaatste keer de landsgrens, rijd je Nederland en even later de oude vesting van Retranchement in. (Retranchement)
Als je Retranchement weer verlaat, rijd je langs de zuidkant van de Kanaalweg richting de dijk en vervolg je op het fietspad óp de dijk. Je ziet het Zwin liggen en… daarachter zie je de Noordzee! (Het Zwin)
Zo fiets je nog enige kilometers richting de duinen en kom je uiteindelijk uit bij de Noordzee in Cadzand-Bad. (Cadzand-Bad)

Hier eindigt de grensfietstocht van Nieuwe Statenzijl naar Cadzand-Bad: de landsgrens van Nederland van het uiterste noordoosten naar het uiterste zuidwesten. Het vervolg om via Breskens via de ferry in Vlissingen uit te komen om vanaf daar weer gemakkelijker ‘af te kunnen reizen’, is een mooie epiloog en toegift bij deze grensroute. Je kunt namelijk helemaal tot Breskens óver de duinen blijven fietsen over een mooi breed en geasfalteerd fietspad, met altijd uitzicht op strand, zee en een de horizon de witte skyline van Vlissingen.

Routebeschrijving

De etappe start in het grensdorp Overslag, passeert na 10 kilometer het Kanaal van Gent naar Terneuzen en vervolgt daarna op dijken tussen oude polders met veel kilometers fietsen óp de grens. Onderweg kun je uitstapjes maken naar stadjes als Philippine, IJzendijke en Aardenburg en de route komt dóór de vestingstad Sluis.

Voorbij Sluis na 80 kilometer fietsen krijg je zicht op het einde van de grensfietstocht: het natuurgebied Het Zwin, voorbij Retranchement. Na ruim 87 kilometer kom je uit in Cadzand-Bad.
Deze etappe kent géén specifieke B-route, want nergens krijg je te maken met onverharde wegen.

A-route
Start de route bij de grensovergang in het hart van Overslag richting richting 82. Je komt een kilometer verder bij een afslag naar St.Elooipolder, waar ook de grens naar het oosten gaat. Blijf hier op de grens fietsen, naar het oosten. Houd verderop links aan en je komt op de route naar 76, de Zuiddorpseweg. Je rijdt nog steeds op de grens.
Ga hier linksaf, de Oudepoldersweg op, richting 83, maar ga rechtdoor waar 83 naar rechts afbuigt. Even later zit je weer op de route naar 82 en kom je bij 82. Rijd door naar 83.

Bij 83 ga je westelijk richting 72 de Stekkerweg op. Waar richting 72 afbuigt naar het noorde, de Spuitvakweg, vervolg je westelijk op de Stekkerweg, op de grens.
Je passeert de provincialeweg (N62) en verderop komt de Stekkerweg ook weer op een knooppuntroute, richting 85.
Als je bij het kanaal uitkomt, kun je nog even linksaf naar de grenspaal.
Rijd echter verder naar 85 en dan de brug over, naar 79.

Bij 79 ga je linksaf, naar het zuiden, en rijd je de Westkade helemaal uit tot je bij de grens komt.
Op de grens ga je rechtsaf, westelijk, de Poeldijkstraat op. Houd rechts aan en rijd door naar 90.
Rijd bij 90 rechtdoor op de Vrijstraat tot de afslag Oude Molenstraat, linksaf.
Je komt op de route naar 86 en vervolgt naar 88 en 89.
Je kunt hier nog even het uitstapje maken naar Philippine, 12, maar de route gaat verder naar 49 en 48, op de grens.
Vanaf 48 vervolg je naar 47, maar in het buurtschapje Maagd van Gent neem je de afslag rechts naar Barbarapolder om óp de grens te blijven fietsen. Een paar kilometer verder kom je weer uit op een knooppuntroute, richting 45.
Bij 45 ga je rechtdoor (dus niet richting 44 of 32!); het heet hier Rovershoek.
Je komt uit op de Krakeeldijk en gaat daar linksaf, naar het zuiden, en aan het einde weer linksaf, op Goedleven.

Je rijdt België in bij Waterland-Oudeman en gaat daarna rechtsaf, de Zeestraat in. Verderop vervolg je op de Vluchtelingenstraat. Aan het einde houd je rechts aan en ga je bij Plakkebord de grens weer over.
Dan linksaf de Brandkreekdijk op en bij de kruising met Eiland rechtsaf.
Je stuit daarna op een verkeersplein, waar je (driekwart) linksaf gaat, de Molenweg op, richting Sint Kruis.
In Sint Kruis kom je bij de kruising Molenweg-Dorpstraat uit bij knooppunt 74. Rijd hiervandaan naar 86, de hele Zuidweg af. En dan van 86 naar 90 en 92.

Ga bij 92 naar het noordwesten, de Moershoofde op en rijd voorbij de grens rechtdoor op de Brieversweg. Rijd door tot je bij de kruising met de Rijksweg (N251) komt en ga hier linksaf naar de grens. Langs deze grensovergang kwam Koningin Wilhelmina Nederland weer binnen in mei 1945.

Op de grens vervolg je westelijk op het Grenspad. Deze komt uit op de Scheidingsstraat, waar je weer rechtsaf gaat, het dorpje Eede in. Bij de grote kruising in Eede ga je linksaf de Verlorendorpweg op, naar 61.
Bij 61 kun je even linksaf de grens over om het Vlaamse dorpje Middelburg te bezoeken. Maar de route vervolgt vanaf 61 richting 70, vanaf waar je nog even af kunt slaan om het stadje Aardenburg te bezoeken, en vanaf 70 naar 99, waar je het stadje Sluis binnenrijdt.

Aan de andere kant van sluis vervolg je bij 98 richting 53. In Sint Anna ter Muiden ga je echter op het Marktplein rechtdoor langs de kerk op de Nederherenweg. Na de grens weer te zijn gepasseerd ga je rechtsaf de Schaapsdreef op en kom je bij 53 uit en rijd je door naar 50 en vervolgens 30, in het hart van Retranchement. Kort voor Retranchement passeer je voor de allerlaatste keer de grens.

Voor de laatste kilometers fiets je éven een klein stukje terug naar de Kanaaldijk, waar je Retranchement binnen kwam, en fiets je over de Kanaal weg naar het Zwindijkfietspad toe. Even verderop kun je de dijk op fietsen. Bovenop de dijk heb je zicht op het natuurgebied en ook op de Noordzee daarachter. Nu fiets je naar 29 en daarna naar 32 in Cadzand-Bad, het eindpunt van de Grensfietsen.NL-fietsroute.

Voor als je hierna door wilt fietsen naar Vlissingen (om daar de trein te nemen), kun je op het hoge duin blijven fietsen. Er is een mooie fietspad dat helemaal naar Breskens gaat, waar je de veerboot naar Vlissingen kunt nemen. Volg knooppunten 37, 10, 83, 14, 20 en 7.

Extra onderweg
* De extra’s onderweg tijdens deze etappes zijn bij uitstek de uitstapjes, niet áán doch dichtbij de route: de stadjes Philippine, IJzendijke en Aardenburg.
* Het museum in IJzendijke kan je alles vertellen over de historie van de grens in Zeeuws-Vlaanderen.
* Voor verpozing en proviand is er veel gelegenheid: Sas van Gent, genoemde stadjes, en natuurlijk vooral het vestingstadje Sluis. Aan het einde van de etappe is Cadzand-Bad een uitstekende plek voor een toeristische consumentverpozing.

== // ==