Startpunt: Grens bij lands- en provinciegrens, vlak buiten Rütenbrock, grenspaal 168
Deze etappe is in te delen in een helft noord-zuid en een helft van oost naar west. Vanaf het beginpunt rijd je door uitgestrekt akkerland, over lange, veelal kaarsrechte wegen. Pech als je tegenwind hebt. Je boft als je een liefhebber van uitgestrekte vertes bent.
Dit Spartaanse begin wordt goedgemaakt door een prachtig stuk natuurfietsen door het Bargerveen, deels óp de landsgrens.
Zuidelijk van het Bargerveen volg je westelijk zoveel mogelijk de loop van het Schoonebekerdiep. Dichtbij Schoonebeek fiets je door een paar pittoreske buurtschappen met historische Saksische boerderijen. En verder langs de beroemde a-knikkers en maak je kennis met de oliewinning in Zuidoost-Drenthe.
Vanaf Schoonebeek fiets je op de dijk langs het Schoonebekerdiep tot je bij Coevorden uitkomt bij een grensoverschrijdend bedrijvenpark, dat nog een apart verhaal vertelt. Nog een klein stukje en je bent bij het eindpunt: de grens met Overijssel.
De A- en de B-route zijn bij deze etappe exact gelijk. Er zijn dus geen moeilijker begaanbare natuurpaden, waarop het lastiger fietsen is.
Op pad
Ongeveer 2 kilometer zuidelijk van het startpunt, op de grens van Duitsland, Groningen en Drenthe kom je langs een aparte uitstulping in de grens. Daar staat een huis op Schwartenberger Strasse 56, dat “eigenlijk” in Nederland ligt. Een hoekje dat enkel bestaat om één huis tóch tot Duitsland te laten toebehoren. Zelf ken ik de geschiedenis van deze anomalie niet. Het is echter wel opmerkelijk om het volstrekt Duitse karakter van dit huis, op dit aan Nederland onttrokken blokje van een paar honderd vierkante meter grond, te constateren. Donkerrood baksteen, kleine raampjes en een typisch Duits dak. Nederland wilde dat huis niet hebben, denk ik met een glimlach.
Bij de groene grensovergang ligt een klein buurtje bij een oude heuvel, de Schwartenberg. De oude grenspaal staat op het erf van een boer. (Schwartenberg)
Daarna volgt aan de Nederlandse kant een flik stuk ‘fietscorvee’ door echt ‘verwegland’ naar het zuiden, ongeveer 8 kilometer. (Langs de Breede Sloot)
Via een veldweg op de grens en dan over de snelweg A37 heen, kom je uit bij grensovergang Zwartemeer. Langs het oude grenskantoor, dat nu nauwelijks als zodanig meer herkenbaar is, rijd je het dorp Zwartemeer binnen. (Zwartemeer)
Na Zwartemeer volgt de prachtige natuur van het Bargerveen. Hier rijd je 4 à 5 kilometer door het natuurgebied, waarbij je kilometerslang óp de grens fietst. (Bargerveen) In het moerasveen zijn de oude grenspalen gedurende de laatste eeuw flink in verval geraakt, weggezakt in de zachte bodem. Recent zijn hier herstelwerkzaamheden uitgevoerd: ze staan nu weer stevig en zien er stoer uit op een grote sokkel. (Een monumentale grenspaal)
Natuurlijk volgt Grensfietsen.NL zoveel als mogelijk is de grens. Je kunt hier echter ook voor een alternatieve route dwars dóór het Bargerveen kiezen. Je rijdt dan door het Meerstalblok en het Amsterdamscheveld. Je komt dan ook langs het perceel waar het keuterboerderijtje van Uneken stond. (Het Huussie van Uneken) Het is net zo mooi, maar… niet de weg pal op de grens.
Zuidelijk van het Bargerveen kom je uit bij de Europaweg, die Nieuw-Schoonebeek en het Duitse Twist met elkaar verbindt. Je maakt hier een klein ommetje door het grensgebied en passeert over een klein fietsbruggetje de grens weer. Als je bij het bruggetje bent, tref je ongeveer 100 meter zuidelijk langs de ‘Grenzschloot’ een bijzondere grenspaal. Deze is namelijk ook een ‘drielandenpunt’: hier grenst Nederland aan de ‘oude landen’ Münster en Bentheim (grenspaal 156).
In Nieuw-Schoonebeek bevindt zich nog één ‘boo’, de Wilms-boo. In 2004 is-ie afgebrand, maar in 2008 weer gerestaureerd. Boo’en waren Saksische veehutten, daterend uit de 16e eeuw. Ze bestonden uit een uit eiken opgetrokken schuur. Het woongedeelte was afgescheiden door uit twijgen gevlochten wanden, met klei en koemest bepleisterd. Het dak was met riet gedekt.
Een leuke tip: ga een nachtje slapen in de Wilmsboo! Dat kàn: een deel van het huis, eigendom van de Stichting Het Drentse Landschap, wordt verhuurd als vakantiehuisje. (Nieuw-Schoonebeek)
Vlakbij Schoonebeek voert de route je een kleine kilometer noordelijk van de grensrivier, het Schoonebekerdiep, langs een paar mooie historische buurtjes met prachtige Saksische boerderijen, Oosterse Bos en Middendorp. (De mooie buurtjes van Schoonebeek)
Het Schoonbekerdiep westwaarts vervolgend passeer je een net gerestaureerde luchtwachttoren (Luchtwachttoren) en nog een halve kilometer verderop kom je bij de grensovergang Schoonebeek-Emlichheim, waar de N853 de grens passeert. Bij de brug zijn geen grenspalen; de grenspaalnummers zijn er echter wel: je vindt ze terug in het asfalt aan weerszijden van de weg.
De route vervolgt langs de noordkant van het Schoonebekerdiep. Je rijdt hier kilometerslang tussen landbouwgronden aan weerszijden van het diep, de ene kant met typisch Duitse bebouwing en ja-knikkers, de Nederlandse kant met moderne olie-installaties en Nederlandse boerderijen. (Olie)
Aan het einde kom je uit bij het bedrijventerrein Europark, zuidelijk van Coevorden, bij een dubbele weg met een vaart ertussen. Dit is de Europark Allee. De wereld ziet er hier strak en georganiseerd uit, maar als je de fysieke grens tussen Duitsland en Nederland op de kaart ziet, bij deze allee, dat zie je iets heel anders: de kadastrale grens kronkelt over deze weg heen. De heer Beukeveld, vroeger boer hier, heeft veel amok gemaakt over hoe er met deze grens werd omgegaan. Hij claimt nog steeds land, dat zowel administratief niet door Duitsland is geclaimd alsook niet door Nederland. Hij riep hier zijn eigen onafhankelijke Eurostaete uit. Een bijzonder verhaal. (Eurostaete)
Hiervandaan kun je nog een klein uitstapje maken naar de oude vestingstad Coevorden, een paar kilometer noordelijk. Coevorden heeft heel veel geschiedenis en de contouren van de oude vesting zijn nog goed zichtbaar. Afgezien van Kasteel Coevorden en een paar fraaie gevelpanden in het centrum lijkt de prominente historie van Coevorden echter te ver weg om te voelen bij een kort bezoek. (Coevorden) Het laatste stuk van deze etappe rijd je verder langs het Coevorden-Vechtkanaal. Het eindpunt van deze etappe bevindt zich bij de provinciegrens Drenthe-Overijssel, bij het gemaal De Mars. Er staat een klein grenspaaltje bij de dijk voorbij het gemaal. Als je verder loopt, langs het Duitse gemaal, ietsje verderop, links langs de bosschages, kom je bij een groot ooievaarsnest op een hoge paal. Vlak daarvoor tref je een mooie oude grenspaal van Bentheimer zandsteen, nummer 134. (Nog een drielandenpunt)
Routebeschrijving
De route van de tweede etappe bestaat feitelijk uit 2 delen, die in lengte niet zo heel veel verschillen. Het eerste helemaal noord-zuid. Je gaat hier langs het langste stuk kaarsrechte grens, 18 kilometer, dat Nederland rijk is.
Het tweede deel gaat van oost naar west bijna helemaal langs het gekanaliseerde Schoonebekerdiep (in Duitsland veelal Grenzschlot of Grenz-Aa genoemd). Ten zuiden van Coevorden rijd je het laatste stuk langs het Coevorden-Vechtkanaal. De etappe is 67,5 kilometer, maar met uitstapjes het centrum van Coevorden en/of een wat uitgebreidere tocht door het Bargerveen kom je makkelijk boven de 70 uit.
Heb je te maken met een straffe zuidelijke wind, dan kan het eerste deel soms wat energie kosten, want lang niet overal is sprake van beschutting of omzoming met bomen of bebouwde kom. Vooral het noordelijke deel, achter Emmer- en Barger-Compascuum, is erg open landschap.
Er is bij deze etappe geen sprake van een lichtere (A) en een zwaardere (B) route. De fietsroute door het Bargerveen is een officiële knooppuntenroute. Verder fiets je vooral over kleine wegen, maar alles geasfalteerd.
Je komt door de bebouwde kom van Nieuw-Schoonebeek (geen winkels) en als je niet van de route afwijkt, niét in Schoonebeek of Coevorden. Het is echter maar een kleine omweg, om wél plaatsen met veel voorzieningen aan te doen. Ze horen ook bij de hierna nog te noemen ‘uitstapjes’.
De standaardroute
Vanaf het ‘drielandenpunt’ net buiten Rütenbrock, op knooppunt 68, volg je de knooppunten 49, 69, 90, 66, 82, 80, 81, 16, 28, 21. Vanaf 21 rijd je naar knooppunt 67. Dit stuk gaat door Zwartemeer en daarna aan de oostkant langs het Bargerveen. Rijd via 67 naar 85, 63, 98 tot knooppunt 89.
Vervolg hier echter oostwaarts over de Europaweg naar de grens. Voorbij de grens ga je rechtsaf de Bourtanger Strasse op; houdt even verderop rechts. Je komt uit bij knooppunt 11 en vervolgt, weer over de grensrivier, terug naar knooppunt 89.
Westelijk rijd je naar de knooppunten 88 (Nieuw Schoonebeek), 87, 86 en zo via de mooie buurtjes bij Schoonebeek (Oosterse Buurt en Middendorp), 03 en 01. Bij 01 ga je linksaf, rijd door tot de doorgaande weg, de Europaweg, en neem je deze weer oostelijk, ongeveer één kilometer, tot je rechtsaf gaat, zuidelijk, op de Wilmsbrugweg.
Als je bij het Schoonebekerdiep komt (ook Grenz-Aa genoemd), ga je weer westelijk verder langs de grensrivier, naar knooppunt 84 en verder naar 45, 44 en 43, over de dijk langs het diep.
Vanaf 43 rijd je richting 76 (Coevorden), maar ga je linksaf op het Alte Picardiekanaal (de eerste weg links) en kom je op een rotonde uit. Neem deze linksaf, naar het zuiden, en je komt even verderop bij de Europark Allee. Deze ligt óp de grens precies op de plek, waar deze nog steeds rare bochten maakt, die je in het echt niet meer kunt zien. Alleen de positie van de grenspalen herinnert er nog aan. Lees ook het verhaal hierover.
Aan het einde buig je naar het noorden mee op de Vosmatenweg en kom je via de Euregioweg westelijk uiteindelijk uit bij het Coevorden-Vechtkanaal. Dit kanaal volg je zuidelijk (je moet ook nog even om wat industriegebied heen) tot bij De Haandrik, waar zich bij Gemaal de Mars, de grens met Overijssel, het eindpunt bevindt.
Extra onderweg
- In het Bargerveen kun je twee verschillende knooppuntenroutes nemen. De oostelijke is de éigenlijke grensroute. Deze gaat vanaf knooppunt 64, zuidelijk van Zwartemeer, via 67 en 85 naar knooppunt 98. De andere, de westelijke route dwars door het Bargerveen, gaat vanaf 64 via 62 en 61 naar knooppunt 98.
- Een bezoekje aan de stad Coevorden is nauwelijks een omweg te noemen. Als je op de Grensfietsen.NL-route zuidelijk van Coevorden uitkomt bij het Coevorden-Vecht-kanaal, dan ga je eerst niet naar het zuiden, waar je enige kilometers verderop bij het einde van de etappe uitkomt, maar ga je naar het noorden en rijd je een kilometer verder de oude vestingstad in.