5 – Achterhoek (Gelderland)

En aan het einde kom je in het bijzondere grensdorp Dinxperlo, waar je het Grenslandmuseum kunt bezoeken en veel te weten komt over de geschiedenis van de grens, zowel op deze plek, waar de grensdorpen Dinxperlo en Süderwick zelfs letterlijk de verbinding hebben gezocht door een traverse over de grensstraat, waarin de gemeenschapsruimte van een zorgvoorzieningscomplex. En natuurlijk alles over de smokkelpraktijken in de vorige eeuwen.
Een mooi uitje bij deze etappe is natuurlijk ook Winterswijk.

De A-route is 71,5 kilometer; de B-route ietsje langer: 73,5 kilometer.

Op pad

De noordelijkste grensovergang in Gelderland is Oldenkotte. Tot aan de muur bij Café Rotering is de grens aangegeven op de straat, aan de overkant de grenspaal. (Grensovergang Oldenkotte)

Aan de Duitse kant fiets je de brug over de Berkel op. Vroeger voer hier de Berkelzomp, een klein vrachtscheepje met weinig diepgang. Tegenwoordig vaart-ie ’s zomers weer, met toeristen. (De Berkelzomp)
De Duitse boerenstreek waar je vervolgens doorheen fietst, heet Crosewick. Verderop fiets je kilometers langs over een prachtige houtwalfietspad óp de grens aan de bosrand: het Crosewicker Grenzwald. (Crosewicker Grenzwald)

De volgende grensovergang is Zwillbrock (Grensovergang Zwillbrock), waar je aan de Duitse zijde rond het Zwillbrocker Venn fietst. De bordjes wijzen je op de mogelijkheid een rondje te fietsen of te wandelen rondom het bijzondere natuurgebied met wereldwijd de meest noordelijk broedende flamingo’s. (Zwillbrocker Venn)

Je verlaat het Zwillbrocker bij een kleine ‘groene grensovergang’, waar je een bijzondere grenspaal treft. Dit is niet een échte grenspaal, maar eentje die geplaatst is in 2016, om het gegeven, dat de officiële grens 250 jaar oud is (Conventie van Burlo, 1766) te memoreren. (Grenspaal als monument)

Hierna volgen wat ‘ver weg’-kilometers door de achterste velden en bospercelen van Ratum en daarna het Duitse Gaxel. Ga je via Ellebrock, dan kun je nog aan een onverhard grenspad een weggezakte grenspaal in een greppel treffen, als-ie niet al ofwel verdwenen ofwel opgeknapt is.

Vanaf de Duitse kant kom je uit bij de verbindingsweg tussen Vreden en Winterswijk, een drukkere weg. Rijd langs deze weg terug naar de grensovergang Gaxel. (Grensovergang Gaxel)

Naar het zuiden in de uitgestrekte doch pittoreske streek Ratum gaat de route langs een paar bijzondere grenspalen: de Sint Vitussteen en de Hakensteen. Je treft hier een oude scholtensboerderij op het landgoed Hesselink. (De oude grensstenen)

Daarna net zo’n mooi stuk fietsen, maar dan aan de Duitse kant richting Oeding. Als je al bijna bij Oeding bent, kom je bij een kleine groene grensovergang, waar een pad door een dalletje loopt, waar maar één fiets tegelijk door kan. Bij de grensovergang Oeding-Kotten ga je via de Grenzweg zuidelijk en kom je bij een idyllische grensovergang op een boerenerf. Er is een poortje maakt tussen Duitsland en Nederland: de poort van Blankert. (De grens bij Oeding en Kotten)

Verder langs de grens fietsend door het natuurgebied kom je bij het traject van de Borkense Baan, een verdwenen treinverbinding tussen Borken en Winterswijk. Aan de andere kant van de grens kom je bij de Agnesallee uit. Hoge beuken omzomen hier een heel smal fietspad. Eén van de mooiste fietspaadjes die er bestaan! Het is helaas maar een kort pad. (De Agnesallee)

Door boerenstreekjes rijd je verder naar het Duitse dorp Burlo, waar het grote kloostercomplex van de genoemde Conventie van 1766 bevindt. Je kunt het terrein van het klooster op rijden om ’t even te bekijken. (Het klooster van Burlo)

Westelijk van Burlo rijd je het Burloër Venn in, een hoogveennatuurgebied met veel bos, en kom je uiteindelijk uit in de streek ten zuiden van Winterswijk, Woold genaamd. Een mooi gebied met akkers tussen bospercelen. Ook hier tref je een tracé van een vroegere spoorweg, tussen Winterswijk en Bocholt. Het spoor is er niet meer, maar richting het noorden zie je een mooie zandweg over het oude spoortraject richting Winterswijk gaan. (Wooldse Veen en Bocholtse Baan)

Via de Wooldsweg ga je weer naar de grens, waar aan je linkerhand de overblijfselen van een oude schans, de Ruitenburgerschans, zijn. In het voormalig douanegebouw bij het tankstation tref je een klein tweedehandsboekwinkeltje, de Honesty Bookshop. (De Ruitenburgerschans)

Na een paar keer afslaan om bij de grens te blijven, kom je uit op de Driehonderdmeterweg.  De Driehondermeterweg heet zo, omdat-ie ongeveer 300 meter noordelijk van de grens loopt. (Driehonderdmeterweg) Net voorbij de Kroondijk kun je linksaf een pad nemen dat naar de grens loopt. Dit is het traject voor de stoere fietsers. Je komt bij de grens, bij een boerderij, op een boerenpad, dat óp de grens loopt naar het westen. Op deze boerenweg kom je regelmatig langs grenspalen. Voor de fietsers die graag over asfalt blijven fietsen gaat de route gewoon verder op de Driehonderdmeterweg.

Je komt verderop uit bij nog een mooie groene grensovergang. Hier heeft vroeger een kapel gestaan, de Kreuzkapelle. Op een klein heuveltje tref je een oude grenspaal. (De Kreuzkapelle)
Over de Grensweg, óp de grens, kom je vervolgens uit bij de grensovergang tussen Aalten en Bocholt, de buurt heet hier Hemden. Dit is één van de lelijkste grensovergangen denkbaar, met vervallen gebouwen die nog te maken hebben met toen de grens nog iets betekende. Maar daarom niet minder interessant. (Grensovergang Aalten-Bocholt)

Verderop rijd je verder over kleine boerenweggetjes aan de Duitse kant. De grens is in dit gebied plotseling weer heel grillig, lijkt bepaald te zijn door de grenzen van de landerijen en/of verdwenen beekjes daartussen. Bij de Hagtweg, kort voor Dinxperlo tref je voor het eerst een groot paneel aan met teksten in het Duits en het Nederlands. Er zijn negen van deze panelen in en rond Dinxperlo. Het is een interessant kunstproject, dat het leven van de mensen in deze streek en de grensgeschiedenis met tekst kleur geeft. (Kunstproject met verhalen)

Zo rijd je bij de Keuperstraat Dinxperlo binnen. Je ziet hier langs de weg om de honderd meter de grenspalen staan. Verderop is er ook aan de Duitse kant bebouwing en heet het Süderwick. Bij de voormalige grote grensovergang tref je naast een mooie oude grenspaal veel zaken die aan de grens herinneren. Een informatiepaneel, een oude grensslagboom en op de straat in het geel allemaal kruisjes, die precies laten zien, waar de grens loopt. (Dinxperlo-Süderwick)

Voorbij deze kruising heet de weg Heelweg aan de Nederlandse kant en Hellweg aan de Duitse. Met een ‘Taveerne’ zijn twee verzorgingsflats, een Duits en een Nederlands, boven de straat aan elkaar verbonden. Hier eindigt de 5^e etappe. Maar bezoek sowieso in het centrum, vlakbij de oude kerk, het Grenslandmuseum. (Grenslandmuseum)

Routebeschrijving

Het hart van de 5^e etappe is een ‘rondje om Winterswijk’. Je maakt een rondje van zo’n 200 graden om Winterwijk heen. Winterswijk zelfs is echter altijd minstens een kilometer of 5 van je vandaan.
Je komt door kleine grensdorpjes als Oldenkotte en Zwillbrock, langs de bebouwde grensovergangen bij Oeding en Hemden, maar afgezien van deze bebouwde omgevingen kom je alleen ín een dorp van enige omvang bij het einde van de etappe: Dinxperlo.

Kort na de start is het goed toeven bij café Rotering in Oldenkotte, met een groot terras, op de grens. Ook in Zwillbrock is op de grens een café met terras te vinden.
Dichtbij de Sint Vituspaal, aan de Ratumseweg, kun je bij het Rustpunt bij de boerderij van de familie Te Selle een lekker kopje koffie drinken. Ze hebben ook zelfgebakken koek voor de fietser.
Daarna doen zich weinig gelegenheden voor, direct aan de grens, voor verpozing of versnapering, al tref je wel op verschillende plekken bankjes langs de fietspaden.
Op tweederde van de etappe kun je nog een uitval maken naar Aalten of naar het oude stadje Bredevoort. Aan het einde van de etappe zijn er natuurlijk veel mogelijkheden in Dinxperlo.

De A-route
De route start op de Niekerkerweg 200 meter westelijk van de Jurisdictiepaal, de grenspaal tussen Overijssel en Gelderland, het eindpunt van de 4^e etappe. Rijd zuidelijk op de Niekerkerweg en daarna de Panovenweg tot je bij de grensovergang Oldenkotte uitkomt. Op de grens tref je knooppunt 18.
Je rijdt hier aan de Duitse kant naar 1 en dan verder richting 20. Je komt bij het Crosewicker Grenzwald. Als de weg van de grens afbuigt naar het oosten, kun je rechtdoor rijden, dus vervolg op het grenspad. Verderop passeer je de Vredensebaan en je rijd rechtdoor, op de grens. Dit is een prachtig grenspad door het natuurgebied.
Aan het einde stuit je op een huis op een verlaten plek aan de grens en gaat het pad de grens over en kom je uit op de Slemphutterweg en ga je linksaf. Dan kom je bij 55 en rijd je door naar 36, waar je bij de grensovergang Zwillbrock komt.

Rijd verder naar knooppunt 56. Vanaf 56 kun je het rondje om het Zwillbrock-natuurgebied langs het westen en langs het oosten maken. De oostelijke gaat via 21 naar 48 in de zuidoosthoek. De westelijke gaat richting 54, maar neem dan voordat je bij 54 komt wel een afslag naar het oosten, richting 48.

Vanaf 48 rijd je naar 23 en 33, waar je de afslag de grens over neemt richting 50, maar ga kort na de grens rechtsaf de Gaxel op. De weg gaat langs een bedrijvengebied van het Duitse Vreden richting de doorgaande weg tussen Vreden en Winterswijk. Daar neem je de weg terug naar de grens, naar grensovergang Gaxel.

Voorbij de grens ga je linksaf, de Dwarsweg op, richting knooppunt 11 en daarna 45. Als je bij 45 komt, maak dan even ’t ommetje heen en weer naar de bijzondere grenspaal, de Sint Vitussteen, aan het einde van het pad, de Ratumseweg.

Vervolg daarna richting 32, maar ga op de Hesselinkweg rechtdoor, waar je naar 32 naar rechts zou moeten gaan. Je gaat bij weer zo’n mooie oude grenspaal, de Hakensteen, de grens weer over en daarna direct rechtsaf over fijne paden richting het zuidwesten. De boerenwegen hebben hier geen knooppunten, maar je kunt nauwelijks verdwalen. De straten heten Hessinghook en verderop Kommiesenpatt, wat verwijst naar de vroegere douanecontroles.

Ten oosten van Oeding neem je een kleine, groene grensovergang en kom je in Nederland op de Vosseveldseweg uit, waar je zuidwaarts naar de grensovergang Oeding rijdt. Neem aan de Duitse kant van de grens de afslag zuidwaarts naar 40 en 39. Je komt langs een bijzondere ‘grenspoort’, de Poort van Blankert.

Waar richting 39 afbuigt naar rechts ga dan toch rechtdoor op het fietspad. Houdt vervolgens links aan, als je bij de oude verdwenen spoorbaan aankomt. Vervolg daar linksaf richting knooppunt 37. Als je de grens over bent tref je op knooppunt 37 een afslag naar rechts, de Agnesallee, richting 25.
Het is een kort fietspad, maar erg bijzonder: heel smal tussen hoge beukenbomen door.
Vanaf 25 vervolg je, langs het dorp Burlo, naar 35, 31 en, Nederland weer in, naar 28.

Vanaf 28 vervolg je richting 26, maar als je bij de kruising Wooldseweg uitkomt, ga je linksaf naar de grensovergang en ga je bij de Ruitenburgerschans de grens weer over. Direct hierna rechtsaf, Zum Gur. Rechts aanhoudend kom je daarna weer bij de grens bij knooppunt 32. Je rijdt naar 30, 25 en komt bij 72 weer op de grens.

Vervolg van 72 óp de grens over de Grensdijk. Deze komt uit bij een ‘vergane glorie’-grensovergang, Hemden genaamd. Rijd hier rechtdoor op de Damheideweg en neem aan het einde de Essinkweg linksaf.
Na een paar bochten gaat er linksaf een fietspad de grens over en kom je op knooppunt 28 uit. Rijd vervolgens naar 39 en daarna richting knooppunt 71. Enige kilometers verderop neem je echter een fietspad-afslag naar rechts, een groene grensovergang, en kom je uit op de Hagtweg, waar je linksaf, westelijk, naar Dinxperlo fietst.
Neem als je Dinxperlo binnenrijdt, linksaf de afslag naar de Keuperstraat. De westkant van de straat is Nederland, Dinxperlo, de oostkant is Duits akkerland. Een kilometer verderop kom je uit bij de Heelweg, waar het Nederlandse Dinxperlo en Duitsen Süderwick zich verbinden. Hier is het eindpunt van de 5^e etappe van Grensfietsen.NL

Extra onderweg

• Zwillbrocker Venn: Je kunt zowel oost als west langs het Zwillbrocker Venn. Aangezien je er aan het noordwesten aankomt en het zuidoosten weer vandaan fietst, rijd je het rondje anderhalf keer als je beide routes wilt ervaren. Duurt wat langer, maar spijt krijg je er niet van.
• Als je vanaf 48, zuidoostelijk van het Zwillbrocker Venn, aan de Duitse kant blijft en richting 50 fietst, kun je voorbij een particulier recreatiegebied rechtsaf gaan, richting de grens. Op het grenspad naar het zuidoosten tref je een verzakte grenspaal in de greppel. Verderop kun je doorrijden naar de Masterveldweg en je weg naar het zuidoosten vervolgen richting de Dwarsweg, vlakbij de Gaxel-grensovergang.
• Bij knooppunt 45 moet je even het ommetje naar het noorden rijden naar de grens met de oude Sint-Vituspaal.
• Als je bij Burlo, knooppunt 25, bent aangekomen, dan verdient het aanbeveling om in Burlo even het grote kloostercomplex te bezoeken.
• Winterswijk: je fiets lang in een bocht om Winterswijk heen. Wel 30 kilometer lang is Winterswijk nooit meer dan 6 kilometer bij je vandaan. Het is een mooi stadje met veel voorzieningen.
• De Drienhonderdmeterweg, zuidoostelijk van Aalten, ligt evenwijdig aan de grens, zo’n 300 meter er vandaan. Je kunt het héle stuk hier ook óp de grens fietsen. Het is voor het grootste deel géén officieel fietspad en kan zanderig zijn. Het is echter wel een heel mooi stuk écht grensfietsen. Vlakbij de afslag Kroondijk kun je naar een boerderij aan de grens fietsen. Als je daar op de grens komt, vervolg je westelijk op het boerenpad.
• Dinxperlo vraagt van de echte grensfietser tenminste om een bezoek aan het Grenslandmuseum vlakbij de oude kerk in het hart van het dorp.