Oldenkotte is de noordelijkste grensovergang van Gelderland. Het kleine dorpje wordt gesplitst door de grens, die precies achter het gebouw van de Nederlandse uitspanning ‘Café-Restaurant Rotering’ langsloopt. Op de weg is de grens uitgetekend.
Tot begin jaren ‘90 bepaalde het grenskantoor, halverwege de straat, het aangezicht van de buurtschap. Met het openstellen van de grens met Duitsland zijn de slagboom en douaniers verdwenen.
[19 augustus 2020] Ik fiets over het Jurisdictiepad terug naar de Niekerkerweg en ga dan verder naar het zuiden, de gemeente Eibergen, Gelderland, in. Ik kom vier kilometer verderop uit bij het grensdorpje Oldenkotte, dat voor het grootste deel in Duitsland (Oldenkott) ligt.
In Oldenkotte drink ik een witbiertje op het terras. Hiervandaan vertrek ik terug naar Hengelo, waar ik de trein neem.
[8 september 2020] Terug in Oldenkotte, de start van de Gelderland-grensfietstocht. Nu ’s morgens om half tien terug op het terras bij het grenscafé Rotering, met een koffie en een appelgebak!
De kerk in het Duitse deel van Oldenkotte werd in de 17e en 18e eeuw met name bezocht door katholieken uit de Nederlandse grensdorpen in de buurt. In Nederland was destijds de katholieke geloofsbelijdenis verboden, in Duitsland mocht het wel.
Bij Rotering verneem ik dat de grens nauwelijks beleefd wordt. Iedereen spreekt hetzelfde platte dialect. Er is veel werkgerelateerd grensoverschrijdend verkeer, veel mensen wonen en werken in verschillende landen. De kinderen gaan wel naar school in het eigen land.
Oldenkotte is eveneens bekend van het Forensisch Psychiatrische Centrum (FPC) Oldenkotte, dat een kilometertje naar het westen ligt, noordelijk van het dorpje Rekken. Het staat bekend als de ‘Rekkense Inrichtingen’ voor TBS-verpleging. De kliniek heeft bestaan van 1914 tot 2014.
Ten tijde van de sluiting beschikte de inrichting over ongeveer 12 verblijfsafdelingen voor ongeveer 140 patiënten, voornamelijk op de hoofdlocatie in Rekken. Oldenkotte bood werk aan ongeveer 340 mensen. Op 19 december 2014 zijn de gebouwen van FPC Oldenkotte overgedragen aan het Rijksvastgoedbedrijf. De Stichting Oldenkotte is enige tijd later ontbonden.
In maart 2020 werd bekend gemaakt dat het gebouw van FPC Oldenkotte mogelijk weer in gebruik genomen gaat worden als TBS-kliniek.
Het is niet gewaagd te veronderstellen, dat een relatie is tussen het karakter van deze instelling en het feit dat deze zo ‘ver mogelijk weg’ (dichtbij de grens) gehuisvest is. Denk ook eens aan het vluchtelingenopvangcentrum in Ter Apel, in het uiterste zuidoosten van Groningen. Maar deze veronderstelling moet ik voor eigen rekening nemen.
Het grensgebied rond Rekken stond vroeger bekend als een echt smokkelbolwerk. Goederen werden stiekem over de grens met Duitsland heen en weer gebracht, terwijl de douane strenge controles uitvoerde. Een leuk stuk uit een artikel van Hinke Hamer in de Trouw van 15 juni 2013: ‘Nu we al twintig jaar zonder commiezen, slagbomen en paspoorten de grens kunnen oversteken, komen er geen spannende grensverhalen meer bij en moeten we het doen met de verhalen van vroeger. Verhalen over lieden die koffie, boter en sterke drank smokkelden in hun klompen, in geprepareerde accordeons of in kinderwagens met een dubbele bodem. Of verhalen over smokkelende nonnen: die mochten niet gefouilleerd worden, maar werden wel uitgenodigd in het douanekantoor. Naast de kachel werd snel genoeg duidelijk wie boter onder haar habijt had verstopt. Of het verhaal van de Nederlandse voetballer die, toen hij na zijn schorsing bij Sportclub Rekken aan de slag ging bij de Duitse club SF Ammeloe, grapte dat hij international werd.’ Bij Café Rotering begint ‘een dagje superspannend smokkelen’. Door de spannende Smokkelroute te lopen kun je nog een keer meemaken hoe het vroeger was.
Gebruikte informatie
* Grensovergang Rekken-Oldenkott, Opdegrens.eu
* ‘Misschien is dit wel Duitsland’, Hinke Hamer, Trouw, 15 juni 2013
* Wandelaars komen massaal af op laatste grenswandeling Rekken-Zwillbrock, Tubantia, 13 februari 2017
* Ga een dagje superspannend smokkelen in Rekken
* FPC Oldenkotte op Wikipedia
* Oldenkotte op Wikipedia
* Over de grensstenen bij Rekken