De zomp is een oud scheepstype, dat vooral werd gebruikt ten oosten van de IJssel. Op de rivieren en beken, Overijsselse Vecht, Regge, Schipbeek en Berkel werden deze scheepjes tussen 1670 en 1925 gebruikt. De zomp is van het type praam.
Tweehonderd meter zuidelijk van Oldenkotte komt de Berkel Nederland binnen om bij Zutphen uiteindelijk in de IJssel uit te monden. De oorsprong is een kilometer of 50 oostwaarts in de Baumberge, een heuvelrug die maximaal 187 hoog is.
Tot eind 19e eeuw was de Berkel een levendig riviertje dat een belangrijke rol speelde in het alledaagse leven in de aanliggende plaatsen. De Berkel werd bevaren met zogenaamde ‘zompen’: kleine vrachtschepen met een geringe diepgang. Totdat in de regio spoorwegen en verharde doorgaande wegen werden aangelegd, was dit de belangrijkste vorm van transport. Met zompen werd van alles vervoerd: van eiken boomstammen tot gehele inboedels bij een verhuizing. In de 19e eeuw werden grondstoffen en producten ten behoeve van de Twentse textielindustrie van en naar Zwolle en Kampen gebracht. Met het ontstaan van alternatieve transportmogelijkheden had het bevaarbaar houden van de rivier geen prioriteit.
De zomp is van het type praam, maar heeft breed uitwaaierende zijden en daardoor een zeer diepe ronding in de constructie. Daarop werden verticale afneembare zijboorden geplaatst (opboeisels). Hierdoor ontstond een groot laadruim bij geringe diepgang. Een gemiddelde zomp had een laadvermogen van 8 ton, was ongeveer 12 meter lang en ongeveer 2,5 meter breed. De platbodem met een diepgang van 40 centimeter was bij uitstek geschikt voor de smalle, bochtige en ondiepe riviertjes in Oost-Nederland. Hij had een grootzeil en een fok. Wanneer niet kon worden gezeild werd de schuit geboomd. Als de oever het toeliet kon de boot ook worden gejaagd. Het formaat liet toe dat één man een beladen scheepje aan de lijn tegen de stroom op kon trekken. Het scheepje had een klein vooronder waar de schipper en zijn knecht konden koken en slapen. Een verblijf in een herberg had echter vaak de voorkeur.
In 1987 werd door een aantal vrijwilligers de ‘Stichting De Berkelzomp’ opgericht. Het doel van de stichting: herbouw en exploitatie van een Berkelzomp. Zij namen het initiatief om de oude Berkelvaart in een eigentijds toeristisch concept weer beleefbaar te maken. Dankzij Europese subsidie en de financiële steun van het bedrijfsleven, vele overheden, diverse fondsen en talloze burgers werd het benodigde geld voor de herbouw van een Berkelzomp verkregen. Negen vrijwilligers, bijgestaan door de Technische School van Borculo, gingen daarop aan de slag en klaarden het karwei in twee jaar tijd. Inmiddels is het een zeer gewilde toeristische attractie.
Gebruikte informatie
* De Zomp op Wikipedia
* De Berkel op Wikipedia
* Stichting De Berkelzomp