De grens is hier een onaantrekkelijke overgangszone. De gemeenten aan beide zijden hebben grootse plannen: ze willen een grensoverschrijdend dienstencentrum realiseren.
[8 september 2020] Ik blijf aan de Duitse kant en volg een landweg, Ellebrock genaamd. Voorbij een privaat toerismegebied met kleine meertjes neem ik de boerenweg die weer naar de grens loopt. Op hoop van zegen, want hij houdt op het kaartje op m’n telefoon bij de grens op.
Eureka, er gaat een boerenkarrenspoor verder, de grens volgend. In de sloot een mooie oude grenspaal op een fundament van gemetselde bakstenen. En zo draai ik Nederland weer in, langs wat boerderijen en zandwegen, die verder prima begaanbaar zijn.
Weer verder oostwaarts de Masterveldweg op en daarna de Wandersweg, die weer richting de grens gaat. Een fietspad gaat verder de grens over en daarna volg ik de weg aan de Duitse kant langs de grens: de Gaxel.
Aan het einde ben ik aan de rand van het industriegebied van Vreden. Dit moet een oud stadje zijn geweest; flink te grazen genomen in de Tweede Wereldoorlog. En zo stuit ik op de Winterswyker Strasse, de weg tussen Vreden en Winterswijk, en ga weer richting grens.
Op de grens staan een paar grote gebouwen. Duidelijk gebouwen die vroeger door de douane in gebruik waren. In een bosje op de grens zie ik een oude grenspaal, waar een kinderfietsje overheen ligt. Dit is typisch zo’n lelijk doorgangsgebied. Een moeder schreeuwt naar haar buitenspelende kind en dat klinkt hartstikke plat. Eerst lijkt ’t Nederlands, maar daarna herken ik er ook Duits in.
Het is een beetje een vaag gebied. Aan de Nederlandse kant een camping genaamd ‘Klein Geluk’. Verder is ’t een overgangszone, die weinig tot de verbeelding spreekt. De gemeenten aan beide zijden hebben grootse plannen: ze willen een grensoverschrijdend dienstencentrum realiseren.
Uit de brochure van de gemeenten: ‘Het is de bedoeling dat er in het gebouw op de grens aan de Vredenseweg tussen Vreden en Winterswijk functies en adviesdiensten komen die het grensoverschrijdend ondernemen en arbeid faciliteren en mogelijk maken dat dit gebouw een uitvalsbasis gaat worden voor grensoverschrijdend ondernemen.
De beide gemeenten zien het als een kans om de huidige samenwerking verder uit te bouwen. Het landschap is door de eeuwen heen voortdurend aan verandering onderhevig geweest. De grenzen die we nu kennen waren voorheen niet zo duidelijk en zijn meermalen gewijzigd. In dat proces van eeuwen is het dienstencentrum een prachtig initiatief om opnieuw de grens ter discussie te stellen en te willen werken aan een samenwerking zonder grenzen.’
Maar hoeveel verandering kan het bestaande erfgoed aan zonder haar authenticiteit te verliezen, zo vraagt ook de architect zich namens de gemeenten af. De balans tussen beschermen en benutten is fragiel. De gemeenten organiseren ‘verbindende activiteiten’ zoals een ‘Grensztafel’: een bijeenkomst òp de grens, waar mensen uit beide gemeenten worden uitgenodigd om met elkaar een borrel te komen drinken, met elkaar te praten. Op de agenda staat daar ook: hoe werken en leven we ‘internationaal’ in de grensstreek met elkaar samen?
Het is enigszins onduidelijk hoe ’t nu loopt met de plannen. De start van de bouwwerkzaamheden is al een aantal keren uitgesteld. Het grensoverschrijdend dienstencentrum moet 1800 m² groot worden, gelijkelijk verdeeld over Duitsland en Nederland. De Raad van State heeft bezwaren van een omwonende inmiddels afgewezen.
Gebruikte informatie
* Dienstencentrum op de grens gebouwd in 2018, 2019 of toch 2020?, De Stentor, 16 juli 2019
* Bezwaar van omwonende tegen dienstencentrum Gaxel afgewezen, Omroep Gelderland, 20 januari 2020
* Samen eten en drinken op de grens (en ook nog eens gratis), De Gelderlander, 17 oktober 2019
* Winterswijk en Vreden (Duitsland) over grensoverschrijdende samenwerking, Middelgrotegemeenten.nl, 2019
* Grensloos Bouwen, website gemeente Vreden