71. De Kreuzkapelle

[9 september 2020] Zo kwam ik weer uit bij een mooie groene grensovergang, waar je aan de Nederlandse kant naar Aalten door kunt fietsen. Het is de Kieftweg, die hier vanuit Nederland bij de grens komt. In Duitsland heet de weg de Kreuzkapellenweg. Hij is genoemd naar een kapelletje dat hier vroeger op de grens heeft gestaan. Midden op een hoge zandwal met eikenbosjes staat een oude 18e eeuwse grenspaal.

Grenspad vlakbij de voormalige Kreuzkapelle
Grenspad vlakbij de voormalige Kreuzkapelle

Na het einde van de Tachtigjarige Oorlog werd in het gebied van de heerlijkheid Bredevoort in 1597 de Reformatie ingevoerd. Daardoor was een scherpe tweedeling ontstaan met het gebied van Münster, dat katholiek bleef. Langs de grens verscheen een keten van vluchtkerken zoals bijvoorbeeld de Kruiskapel in Hemden.

Er staat een informatiebord met daarop de volgende informatie: Net over de groene grensovergang, rechts van het pad, stond van 1675 tot 1823 een kapelletje. Tijdens de Reformatie in de 16e eeuw was het voor katholieken verboden om in Nederland ter kerke te gaan. De bisschop van Münster, Bernhard van Galen, liet voor de katholieken uit Aalten en Bredevoort in 1675 een kapel (Hilfspfarrei) bouwen: de Kreuzkapelle. Deze Hilfspfarrei telde 27 Duitse en 451 Nederlandse katholieke leden. In 1712 werd de kapel gerestaureerd en vergroot. In 1823 is de kapel gesloopt. Een deel van het materiaal is hergebruikt voor de nieuwe kerk in Barlo. Ook zijn fragmenten van de glas-in-loodramen bewaard gebleven. Iets verderop aan de Duitse zijde staat een kruisbeeld ter herinnering aan de Kreuzkapelle.

Oude grenspaal op 't heuveltje bij de voormalige Kreuzkapelle
Oude grenspaal op ‘t heuveltje bij de voormalige Kreuzkapelle

‘Als ze naar de Kruiskapel ter kerke gingen, moesten zij met schop en spade daarheen gaan om niet in moeilijkheden te geraken. De vrouwen moesten het gouden kruis, dat zijn ’s Zondags droegen, verstoppen, anders liepen zij kans, dat het haar werd afgerukt. Langs een kerkpad door het Witte Veen kwamen de Roomsen uit Bredevoort.’ (uit: Aalten en Bredevoort in vervlogen tijden, B.D. Rots).

Van de mooi geornamenteerde grenspalen uit de 18e eeuw, geplaatst na de Conventie van Burlo, staat hier een prachtig exemplaar. Deze staat op de rijksmonumentenlijst. Het is de enige van de 186 toen geplaatste palen, tussen Rekken en Dinxperlo, die in de gemeente Aalten nu nog over is.

Gebruikte informatie
* Grenspaal 171 op Wikipedia