’s-Heerenberg heeft veel geschiedenis en toeristische aantrekkingskracht. Niet alleen het kasteel is een publiekstrekker. Er is veel meer historie te bewonderen zoals het prachtige stadhuis, waarvoor nog een galg op straat staat.
[9 september 2020] Ik ploeter wat door de buitenwijken van Emmerich richting de grens bij ’s-Heerenberg. Da’s weer zo’n stuk grens die zich veel te plotseling aan je openbaart. Het ene moment kijk je naar naargeestige rafelrandbebouwing, het volgende moment sta je voor het geweldige kasteel Bergh in ’s-Heerenberg. Een sprookjeskasteel, zo mooi. En waar Neuschwanstein en Kasteel de Haar misschien nog wat teveel bedacht zijn door een scriptschrijver of decorbouwer (of Anton Pieck), zo is Kasteel Bergh echt zo’n kasteel waar je Floris en Sindala over de kasteelbrug ziet rijden.
In ’s-Heerenberg is nog meer moois te zien: nòg een klein kasteeltje, een prachtig oud stadhuis en mooie straatjes. Echt een mooi oud stadje.
Het was bij de ‘oude grens’ waar ik de grens overstak. De weg steekt het grensriviertje Die Wild, origineel een oude arm van de Rijn, over. Aan de Duitse zijde staat uiteraard een tankstation bedoeld voor Nederlanders om voor Duitse prijzen te kunnen tanken. Aan de Nederlandse kant kunnen grenswandelaars richting Stokkum langs het riviertje; fietsers kunnen hier niet verder. Op de Emmerikseweg 15 staat het oude grenskantoor. Vroeger was dit een belangrijk grenskantoor vanwege de grensoverschrijdende tramlijn Emmerik-Zutphen. Deze lijn bestond van 1902 tot 1954 en was voor zowel personen- als goederentransport bedoeld. De opkomst van de bus betekende het einde van de tramlijn.
Het vrachtverkeer nam na de Tweede Wereldoorlog steeds meer toe en zorgde voor overlast bij de bewoners van ‘s-Heerenberg. In 1971 werd een rondweg gerealiseerd en werd daar een nieuwe grensovergang opengesteld. Pas in 1987 kreeg deze nieuwe grensovergang alle benodigde bevoegdheden en kon hier al het vrachtverkeer afgehandeld worden.
Even voorbij de grens, in Nederland, staat het gigantische complex van het voormalig klooster Don Rua, waar tot 20 jaar geleden het creativiteitscentrum Gouden Handen in huisde. Nu zijn in het gebouw 46 woningen voor senioren gevestigd. Voorbij dit klooster fiets je het oude centrum van ’s-Heerenberg in. Het was een oud vestingstadje, dat ontstond bij Kasteel Bergh, en al in de 14e eeuw stadsrechten kreeg.
De ‘nieuwe grens’, in de genoemde rondweg, is een drukke verkeersweg. Daarnaast zijn er nog twee ‘groene grensovergangen’. Iets oostelijk de zogenaamde Zwarte Brug. Dat is een houten brug over Die Wild (ook wel ‘Wetering’ genoemd) langs een drukke weg vanuit een industrieel gebied. In Duitsland kom je uiteindelijk op een fietspad uit. De overgang bij de Lindhorstweg, een kilometertje ten westen van het stadje verwijderd, voert vanuit het buitengebied van Emmerich (Elsepass) naar Stokkum.
Tussen ’s-Heerenberg in Emmerich is de grens in 1816 een flink stuk opgeschoven. Na de Franse nederlaag ging iedereen er vanuit, dat de enclaves van Kleef Nederlands zouden blijven. Maar Nederland had Zeeuws-Vlaanderen en Maastricht al gekregen. Bij het congres van Wenen in 1815 werd overeengekomen, dat Pruisen dus land bij Kleef terug zou gaan krijgen. Bijna 20 vierkante kilometer ten zuiden van ’s-Heerenberg werd afgestaan aan Pruisen. Een kwart van het grondgebied van Emmerich is dus voormalig gebied dat bij ’s-Heerenberg hoorde.
Gebruikte informatie
* Groene grensovergang De Linthorst, wikipedia
* ’s-Heerenberg, wikipedia
* Kasteel Huis Bergh, wikipedia
* Geschiedenis ’s-Heerenberg op Berghapedia
* Grensovergang ’s-Heerenberg, Mijn Gelderland
* Over de grens, in Berghapedia