Vanaf 1330 werd in dit gebied geleidelijk de grens vastgesteld en tijdens het Congres van Wenen in 1815 heeft hiervoor internationale afstemming plaatsgevonden. In 2014 vond een feest plaats, gezamenlijk georganiseerd door Velden en Straelen: het Grensfeest. Bij die gelegenheid werd een grensmonument onthuld ter ere van de belangrijke historische gebeurtenissen die hier hebben plaatsgevonden.
[5 oktober 2020] Net over de grens bij Lingsfort, in Duitsland, kan ik rechtsaf een pad op. Door het bos heen kom ik in Nederland achter een boerderij uit en kan op de Hanikenweg verder naar het zuiden.
Even verder rijd ik ineens òp de grens. Er staat hier een boerderij waar de grens feitelijk dwars doorheen lijkt te lopen; een grenspaal in de wei en in het directe verlengde ervan de grote koeienstal. Op een bord staat, dat hier de familie Nouwen woont. Dit staat er in twee talen en er staan twee adressen bij: één in Nederland en één in Duitsland. Op het erf zoek in nog even of ik een paal zie staan. De grens gaat ècht dwars door de schuur heen. Op het erf tref ik niemand. Wel een stal vol met koeien. Verderop zie ik nog wat grenspalen middenin een ‘internationaal akkerland’.
Zo kom ik uit bij de grensovergang Straelen, waar weer een paar grote grenskantoren staan en aan de Duitse zijde een Bauerncafé. Er staan grote borden die adverteren voor een Smokkelaarspad: een uitgezette smokkelaarsroute, vooral voor kinderen. Uit een rekje kun de brochure pakken.
Het is een mooi bosgebied hier. Bij de grensovergang staat, ter lering ende vermaak, een mooie roodwitgeblokte slagboom omhoog.
Er is een ‘verhalenkijker’ geplaatst bij de grensovergang Velden/Straelen. De belangrijkste gebeurtenissen worden met deze kijker verbeeld. Zoals het toenmalig vaststellen van de grens op kanonschotafstand van de Maas, het smokkelen door het bosgebied, de vlucht van Berlijnse Joden na de Kristallnacht en de evacuatie te voet van de gehele Veldense bevolking naar Straelen.
De evacuatie vond plaats op 14 januari 1945. Alle inwoners moesten te voet, door de sneeuw, naar het station van Straelen. In goederen- en veewagons werden ze naar de noordelijke provincies gebracht. De voettocht van de Veldense gemeenschap werd in januari 2020 (het was toen 75 jaar geleden) herdacht met een herdenkings- en verbroederingstocht. Bijna 250 deelnemers in de kledingstijl van toen legden te voet of per legervoertuig een afstand van 9 kilometer af. Ook werden bepakte handkarren, fietsen, koffers en kruiwagens meegetorst. Voor vertrek werd een herinneringsplaquette onthuld.
Ook de inwoners van het Duitse Straelen werden geëvacueerd om niet in de vuurlinie te liggen. Zij kwamen in het zuiden en oosten van Duitsland terecht. De meeste huizen en boerderijen bleken, toen de mensen na de oorlog weer terugkeerden, geplunderd waarbij ook het vee was meegenomen.
Voor kinderen is nu een drie kilometer lang smokkelpad/smokkelroute uitgezet. Bij de cafés aan beide zijden van de grens, Jagersrust en Bauerncafé Jacobs, kun je de brochures voor de smokkelroute verkrijgen. Kinderen kunnen op de route ravotten, aan een touw slingeren, hutten bouwen, over wiebelbruggetjes en stapstenen lopen en door bomen klauteren. Onderweg kan een quiz gemaakt worden.
Verder naar het zuiden, in het bos, kom ik langs een meertje dat Zwart Water heet en ik draai nog een stukje verder het natuurgebied in om weer bij een grensovergang te komen. Ook hier ‘dode gebouwen’ met luiken voor de ramen. Daarna kom ik in het buitengebied oostelijk van Venlo.
Gebruikte informatie
* Grenspoal, onthulling grensmonument 2014
* Evacuatietocht Velden 1945 op herhaling, De Limburger, 15 januari 2020
* Velden heeft weer een eigen grenspaal, Omroep Venlo, 4 augustus 2014
* Plattegrond Smokkelpad
* Smokkelpad Scharrelkids