[5 oktober 2020] Door een buitengebied ten noordoosten van Venlo, waar ik nog wat historische boerderijen tegenkom, rijd ik Venlo binnen. In ’t Ven kom ik langs het schilderachtige Arenborg en de 18e eeuwse hoeve Genraay.
Zonder mij veel te bekommeren om de juiste oriëntatie draai ik wat rondjes door de binnenstad, die duidelijk een oude historische stad is, met kronkelende straten, wat oude kerken en prachtige gevels uit de 16e en 17e eeuw.
Venlo heeft echter veel verloren in de oorlog. Het lag in september 1944 precies in de vuurlinie en heeft dat aardig moeten bekopen.
De Maasoever bij Venlo is een tegenvaller. Grote, lelijke flats staan tussen de Maas en de historische binnenstad. Op de Markt een mooi oud stadhuis in renaissancestijl, dat gelukkig aardig ongeschonden door de oorlog is gekomen.
In de middeleeuwen was de stad Venlo een belangrijke handelsplaats aan de Maas, het was zelfs te vergelijken met Duitse plaatsen als Keulen, Spiers en Worms. Venlo behoorde tot het Gelderse Overkwartier en in 1481 trad Venlo toe tot het Hanzeverbond. Hoewel het Hanzeverbond toen al over zijn hoogtepunt heen was betekende het lidmaatschap voor Venlo toch een erkenning als handelsstad.
In de 17e eeuw was Venlo wisselend onderdeel van de Republiek en van de Spaanse Nederlanden. Later maakte het deel uit van Opper-Gelre. Pas na de Franse tijd ging Venlo tot de nieuwe provincie Limburg behoren. Bij de Belgische Opstand koos bijna geheel Limburg, zo ook Venlo, de kant van de Belgen. Maar bij de vredesregeling werd Limburg gesplitst en kwam Venlo bij Nederland. Halverwege de 19e eeuw werden de stadsmuren gesloopt en breidde de stad zich, over de buitengebieden en langs de toegangswegen, flink uit.
Door de bombardementen tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn veel historische gebouwen uit de Venlose binnenstad, zoals de middeleeuwse woningen nabij de Maasbrug (Kwartelenmarkt), de synagoge en de kloostercomplexen aan de zuidkant, verdwenen. Toch zijn in het centrum nog veel bijzondere bouwwerken uit voorgaande eeuwen te bewonderen, zoals in het bijzonder het stadhuis van Venlo uit 1597.
Venlo heeft een grote aantrekkingskracht op de mensen van de andere kant van de grens; vanuit het gehele Ruhrgebied komen de mensen naar Venlo om te winkelen.
Aan de noordoost- en zuidoostkant van Venlo is een snelwegovergang. Noordelijk de A67 naar Duisburg en zuidelijk de A74 naar Mönchengladbach. De kleinere grensovergangen zijn richting Straelen, Herongen en tweemaal naar Kaldenkirchen. Aan de oostkant ligt tussen de Duitse grens en de stad Venlo het uitgestrekte natuurgebied Groote Heide, waar eertijds het Duitse vliegveld Fliegerhorst lag.
De Maas maakt ter hoogte van Venlo een knik. Deze knik is ook te zien in de grens bij de Groote Heide. Noordelijk daarvan, in de wijk Venkoelen, bij de Leitgraben (Grensbeek) en het Zoutpad is een instulping van de gemeente Venlo in Duitsland. Hoe deze daar komt, is mij niet duidelijk. (*)
= =
(*) Grensfietsen.NL ontving op 7 mei 2021 een bericht van Geert Krijnen naar aanleiding van deze laatste alinea:Zoals je misschien al weet ligt de grenslijn aan de oostzijde van de Maas steeds zo’n 300 meter van de rivier verwijderd. Dat is geregeld in het Grenstraktaat van Aken van 26 juni 1816.
Een deel van artikel 24 uit dat verdrag luidt: Deze beek overgaande zal de grenslijn zich, regtlijnig dwars door eene andere heide, genaamd Elmpter-Busch, op het oostelijkste punt der gemeente van Besel, genaamd Grietjens-gezicht, rigten; vervolgens de Pruissische gemeente Bruggen, Bracht en Kaldenkirchen ter regter zijde latende, de oostelijke scheidingen der aan Nederland behoorende gemeenten Besel en Belfelt volgen, tot dat de scheiding van deze laatste, voorwaarts den molen, de Walbeckermolen genaamd, de Maas naderende, tusschen dezelve en dien stroom, niet meer dan de tusschenruimte van 800 Rhijnlandsche roeden begint te laten. Op dit punt zal de grens de scheiding van Belfelt verlaten en zich door de Pruissische gemeente Kaldenkirchen rigten, langs eene lijn evenwijdig aan de Maas, en op den afstand van 800 roeden van dien stroom getrokken, tot deze evenwijdige lijn, na Tegelen ter linkerzijde gelaten te hebben, het gebied van Venlo bereikt; wel te verstaan, dat indien deze evenwijdige lijn in haren loop een vooruitspringend punt, hetzij van Belfelt of van Tegelen zoude ontmoeten, de grenslijn, in dat geval de evenwijdige rigting verlaten, rondom gezegd punt loopen en die vervolgens hernemen zoude om, zoo als gezegd is, tot het gebied van Venlo te geraken.
De verdelers van de gronden hebben die lijn zoveel mogelijk aangehouden, maar er werden waar nodig ook dorpen en gronden geruild en verschoven. Zo kwam Siebengewald bij NL wat tot een duidelijke uitstulping leidde. Zo moet je die andere, vaak kleinere uitstulpingen ook beschouwen, het was nemen en geven tussen de Koninkrijken NL en Pruisen.
= =
Op 7 mei 2021 ontving Grensfietsen.NL een mail van Sander Greve, woonachtig in Venlo en al jaren geïnteresseerd in grenspalen en grensgevallen: “Ik wil je iets heel bijzonders niet onthouden: In Venlo bij de grensovergang bij café Backus (aan de Herungerberg) heeft in 1939 een zeer ingrijpend incident plaatsgevonden, waarbij een Nederlands onderofficier dodelijk gewond is geraakt. Hitler heeft dit incident gebruikt als smoes om het neutrale Nederland binnen te vallen. Het incident staat bekend als het Venlo-incident. Hierover is informatie te vinden ter plaatse en natuurlijk op internet.”
= =
Gebruikte informatie
* Venlo, wikipedia
* D’n Arenborg, wikipedia
* Hoeve Genraai, wikipedia
* Stadhuis Venlo, wikipedia
* Input van Geert Krijnen, gepassioneerd deskundige op het gebied van geschiedenis van grenzen en grenspalen.