Rimburg heeft een heel rijke geschiedenis. Op deze plek is in de Romeinse tijd een castellum gebouwd, een oversteekplaats over de rivier de Worm op de route met de naam Via Belgica die helemaal van Boulogne sur Mer naar Keulen liep. In 1927 zijn opgravingen uitgevoerd die nieuw licht op de geschiedenis deden schijnen. In de buurt van waar nu het Kasteel Rimburg staat was al 2000 jaar geleden een drukbevolkt gebied met vakwerkhuizen waarvan de bewoners zich bezighielden met de verzorging van de reizigers langs deze Via Belgica.
[7 oktober 2020] Vlak voorbij een golfpark dat tegen het grondverzetbedrijf Hendrik aanligt kan ik linksaf een fietspad op: de Scherpenseelerveeweg. Dit fietspad volgt de grens en ineens zit ik weer, met aan m’n linkerhand de Tevenerer Heide, in een mooi natuurgebied. Je bent dan de voorgaande ellende gelukkig heel snel weer vergeten!
Verderop maak ik in een open boerenstreek met mooie vergezichten wat hoekjes en passeer de grens meermaals. Dit is zogezegd het Kapelaan Odekerke-heuvellandschap; met hoopvol naar God priemende kerktorens vanuit de dalen. De landsgrens is hier weer regelmatig domweg getekend tussen verschillende landbouwvelden in, te herkennen aan grenspalen die je in elkaars verlengde ziet staan.
In het uiterste oosten kom ik na een afdaling door een holleweg uit in het kleine dorpje Rimburg. Hoewel ze ’t hier ook Ubach over Worms of Landgraaf noemen. Men doet er, met drie onder elkaar geplaatste plaatsnaamborden, ook echt een beetje driedubbel over. Ik houd ’t in ieder geval bij Rimburg, dat klinkt veruit het beste en is historisch gezien de naam van het dorpje. En dan kom ik aan in het kleine dorpshart: de kerkklokken luiden, het is 12 uur. Een prachtige oude Limburgse carréboerderij met halfronde toegangspoort staat midden in het dorpscentrum.
Aan de overkant van de Worm, in Duitsland, staat het kasteel Rimburg.
De Via Belgica werd (in eerste aanleg) vermoedelijk in de laatste decennia voor Christus onder keizer Augustus gerealiseerd en liep waarschijnlijk deels over reeds bestaande prehistorische wegen heen. De weg was met name van militair belang, maar speelde ook voor de handelsbetrekkingen een grote rol. Hoewel op veel plaatsen niet de oorspronkelijke locatie gehandhaafd werd, bleef de weg een belangrijke handelsroute in post-Romeinse tijden. Men kan daarom stellen dat de Via Belgica een blijvende en bepalende factor is in de ontwikkeling van de cultuur en de identiteit van Zuid-Limburg.
In de Middeleeuwen werd Rimburg een heerlijkheid. Kasteel Rimburg werd rond 1160, bij de strategische brug over de Worm, gebouwd. In 1544 maakte Karel V Rimburg tot leen van Brabant. Hoewel de heerlijkheid Rimburg verbonden was met het Land van ‘s-Hertogenrade behield het tot 1778 een relatief zelfstandige positie. In 1778 werd Rimburg echter geïntegreerd in het Land van ‘s-Hertogenrade, onderdeel van de Oostenrijkse Nederlanden. In de Napoleontische tijd maakte het onderdeel uit van Frankrijk.
Bij de nieuwe indelingen na Napoleon (en het congres van Wenen) werd het gebied van de voormalige heerlijkheid gesplitst. Het westelijke gedeelte, op de linkeroever van de Worm, werd als Nederlandse gemeente Rimburg onderdeel van de nieuwe provincie Limburg. Het oostelijke gedeelte, op de rechter Wormoever, werd Pruisisch gebied en onderdeel van de nieuwe provincie Groothertogdom Beneden-Rijn.
Het kasteel en een stuk land eromheen, ongeveer een vierkante kilometer, maakte deel uit van de Nederlandse annexaties na de Tweede Wereldoorlog. Het kasteel was derhalve tussen 1949 en 1963 Nederlands. Het kasteel, helemaal omgracht en toegankelijk via een poort in de voorburcht, heeft een lange geschiedenis waarbij sprake is geweest van heel wat vernielingen en restauraties. Er staat nog een toren die uit de 14e eeuw dateert, maar het aangezicht is voornamelijk 19e eeuws.
Het kasteel is al eeuwenlang privébezit van de familie Von Brauchitsch en is niet voor publiek toegankelijk.
De Worm is ongeveer 5 kilometer lang de grensrivier tussen Nederland en Duitsland; noordelijk vanaf Ubach-Palenberg tot zuidelijk bij Herzogenrath (tegenover Kerkrade). Vanaf daar stroomt de Worm (Wurm in het Duits) door het centrum van Herzogenrath en verder naar Aken, waar de rivier ontspringt. De rivier heeft bij elkaar een lengte van 53 kilometer.
Gebruikte informatie
* Rimburg (dorp), wikipedia
* Worm (rivier), wikipedia
* Hoeve de Kruisstraat, Rimburg, wikipedia
* Geschiedenis Rimburg, www.brokkelze.nl
* De vicus Rimburg op de website van Heemkunde Landgraaf
* Kasteel Rimburg, wikipedia