[8 oktober 2020] Na de sluis gaat het Albertkanaal dwars dóór de berg heen, het kanaal is helemaal uitgehouwen uit de berg. Dat ziet er indrukwekkend uit! Langs het kanaal fiets ik zelf ook door de kloof.
Voorbij de sluis kun je direct rechtsaf naar het noorden door het gehucht Petit Lanaye. Zo neem je de kortste weg langs de Maas. Je gaat hier over de Maasboulevard die tot 1963 het Kanaal Luik-Maastricht was en naar het hart van Maastricht ging. Je kunt met de fiets linksaf, de kloof in om langs de oever van het Albertkanaal (dat hier westwaarts gaat), te fietsen. Het Albertkanaal verbindt Luik met Antwerpen en de Maas met de Schelde. Om deze route te creëren werd bij de aanleg van het Albertkanaal van oost naar west het Plateau van Caestert doorsneden. Dat ziet er spectaculair uit: steile rotswanden van 60 meter hoog rijzen aan weerszijden van het kanaal op.
Het kanaal werd tussen 1930 en 1939 met de hand gegraven. Het graven van het Albertkanaal was tevens een middel om de slechte economische toestand van na de beurskrach van Wallstreet in 1929 aan te pakken. Een werkvoorzieningsproject dus, net als bijvoorbeeld het Amsterdamse Bos bij Amsterdam.
Tijdens de viering van het 100-jarige bestaan van België gaf koning Albert I op 31 mei 1930 symbolisch de eerste spadesteek voor het kanaal dat zijn naam zou dragen. Het kanaal was aangepast aan de grootste binnenschepen van die tijd.
Koning Leopold III en koningin Elisabeth openden op 30 juli 1939 het kanaal te Luik. Hierbij werd het standbeeld van de overleden Albert I onthuld, dat de ingang van het kanaal beheerst.
De festiviteiten moesten maanden duren, maar werden in september vroegtijdig afgebroken vanwege het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Het kanaal was een belangrijke verdedigingslinie voor het Belgische leger om niet alleen België, maar ook Noord-Frankrijk onder controle te houden.
Aan de zuidwestkant van het kanaal, door het massief van Caestert, bevindt zich Fort Eben-Emael: een voormalig Belgisch militair verdedigingswerk dat diep is uitgegraven in het Caestertplateau. Dit uniek gelegen en uitstekend bewapend sperfort met 17 ondergrondse, met elkaar verbonden, bunkers beschouwde men destijds als oninneembaar. De praktijk toonde dat de hoge Belgische verwachtingen van het fort onterecht waren. Op 10 mei 1940 slaagden 86 goed geoefende Duitse Fallschirmjäger er door verrassing, snelheid en innovatieve militaire technieken (gebruik van zweefvliegtuigen en toepassing van een nieuw wapen: de holle lading) in om in een ‘dode hoek’ (namelijk boven op het fort) te landen en het geschut van het fort binnen vijftien minuten uit te schakelen. Na anderhalve dag belegering moest het fort (1200 manschappen) capituleren. En daarmee capituleerde België op 22 juni 1940.
Het Plateau van Caestert is een hoogvlakte aan de westzijde van de Maas. De Sint-Pietersberg, aan de noordelijke kant, maakt er deel van uit. Aan de oostzijde stroomt de Maas, aan de westzijde stroomt het riviertje de Jeker naar Maastricht. Dit betekent dat het plateau dus maar enkele kilometers breed is.
Aan de noordoostkant, vlakbij de sluizen van Ternaaien, heeft op de top van de heuvel een mooi kasteel gestaan. Het kasteel had uitzicht over de Maas en er lag een prachtige middeleeuwse boerenhoeve naast. Helaas is het kasteel in 1972 afgebrand en is ook de hoeve ernaast daarna totaal in verval geraakt.
Noordelijk van het kasteel is het hoogste punt: 170 meter hoog. Een stuk hoger dan de Sint-Pietersberg zelf, die 107 meter hoog is. Dit hoogste punt, D’n Observant genaamd, is geen natuurlijke heuvel. Het is een stortberg die is opgeworpen van de onbruikbare metersdikke deklagen die bij het graven van de ENCI-groeve, de kalksteengroeve, vrijkwamen.
Gebruikte informatie
* Albertkanaal, wikipedia
* Plateau van Caestert, wikipedia
* Kasteel Caestert, wikipedia
* Fort Eben-Emael, wikipedia
* Het Enci-gebied