Bij Maasband wordt een nevengeul van de Maas aangelegd om de rivier bij hoge waterstanden meer ruimte te geven. Dit is onderdeel van het Grensmaas-project. Om deze reden wordt sinds februari 2020 ook gewerkt aan een hoogwaterbrug. Maasband zal uiteindelijk namelijk op een eiland komen te liggen en wordt door middel van deze brug met het ‘vasteland’ verbonden.
Een stukje zuidelijk tref je tussen Visserweert en Illikhoven ook zo’n brug. Eind 2021 moet de brug klaar zijn. De werkzaamheden hebben in maart 2020 al voor spectaculair nieuws gezorgd, want bij de graafwerkzaamheden is een oude grenssteen gevonden.
Al in 1776 werd tevergeefs gezocht naar de steen. 244 jaar later is hij eindelijk gevonden. De projectleider had er al op gerekend dat ze de steen bij de afgravingen wel een keertje zouden aantreffen. ‘De steen lag op de plek waar uiteindelijk de brug moet komen’, vertelde de projectleider. ‘Uit vooronderzoek wisten we ongeveer waar hij moest liggen. Hij lag zo’n 50 centimeter onder het maaiveld op zo’n twee meter afstand van het eerste piketpaaltje.’
Voordat Nederland en België bestonden, diende de steen als ijkpunt voor de vijf voormalige heerlijkheden Elsloo, Stein, Eijsden, Leuth en Vucht. Een belangrijk punt, want van hieruit werden de grenzen tussen de vijf heerlijkheden bepaald. In 1776 werd vanwege een geschil tussen Elsloo en Vucht al eens gezocht naar de steen. Gerechtsbodes uit Elsloo, Stein, Eijsden en Vucht hebben 4 juni dat jaar verwoede pogingen gedaan om de steen te vinden, maar zonder resultaat.
Men is blij met de vondst, maar de kans is groot dat het niet om de originele grenssteen gaat. ‘Het vermoeden bestaat dat dit een vervanger is. We weten het natuurlijk niet zeker, maar we denken dat de originele grenssteen verplaatst is. Hij zou zomaar bij een boer in de schuur kunnen liggen. Dat gaan we nu verder onderzoeken’, vertelt de projectleider.
Een streekhistoricus denkt dat de ‘blauwe steen’, zoals de blauwkleurige Naamse hardsteen in historische documenten ook wel wordt genoemd, inmiddels aan de Belgische zijde ligt. ‘We denken dat de steen is verplaatst toen er een grens tussen België en Nederland is gekomen’, zegt hij.
De streekhistoricus hoopt dat de steen vanwege de geschiedenis uiteindelijk terugkomt naar Maasband. ‘Er wordt altijd gesproken over de grensmaas, maar eigenlijk klopt dat niet. De vijf voormalige heerlijkheden gingen over de Maas heen voor de grensbepaling’, zegt hij. Verder weet de streekhistoricus nog te vertellen dat het spreekwoord ‘een pak slaag krijgen dat je nog lang zal heugen’ ook van de grenspalen komt. ‘Kinderen kregen vroeger altijd klappen als ze langs een grenssteen kwamen’, zegt hij. ‘Als er dan ooit een geschil was over de grensbepaling werden er altijd ouderen bij gehaald. Omdat zij hier vroeger als kind een draai om hun oren hadden gehad, wisten ze nog waar de grens lag.’`
Gebruikte informatie
* Historische grenssteen gevonden bij Maasband, Limburg1
* Bouw brug Maasband in februari 2020 van start, website Project Grensmaas