Wessem is het laatste stadje aan de Maas voor de Belgische grens (of het eerste na de Belgische grens) en had daarom een douanekantoortje voor de scheepvaart. Het is een oud stadje, waarvan het verleden nog waar te nemen is aan de vestingachtige opbouw en het stedelijke karakter van het oude centrum.
[3 november 2020] En dan de brug van de snelweg van Eindhoven naar Maastricht op. Je rijdt zomaar een volle kilometer langs de snelweg, zo lang is de brug! Op de brug heb ik even stilgestaan: even genieten van alles wat je om je heen ziet… water, water, water.
Daarna door het centrum van het oude dorpje Wessem. De veel gebruikte steensoort van de huizen in het zuiden is veel meer bruin dan in het westen of noorden van het land, waar het veel meer rood is. Wessem is een sfeervol dorpje, gek genoeg juist de Maaskade niet. Bij de stokoude kerk een bijzonder beeldhouwwerk met een zwevende kudde koeien, herinnerend aan het jaar 1991 toen Wessem z’n zelfstandigheid verloor en opgenomen werd in een grotere gemeente.
Van Wessem verder naar Thorn, het ‘witte stadje’; ik laat hier ècht de Maas achter me. Bijzonder: de Maas was al min of meer ‘bij me’ toen ik bij Mook aan de tocht langs Limburg begon!
Thorn alleen al is een bezoekje waard, het is een uniek stadje. Ik ga even over het mooie plein bij de kerk, door wat steegjes met mooie witte huizen en boerderijen, en daarna de grens over….
Wessem heeft een netwerk van straatjes die verhard zijn met maaskeitjes. Een groot deel van de oude bebouwing is bewaard gebleven en de gothische Menarduskerk is een opvallende mooie kerk. Het geheel is dan ook geklasseerd als beschermd stadsgezicht.
Een klein stukje zuidelijk van Wessem, aan de westelijke kant van de Maas (richting Thorn) kom je langs de rivier uit bij het natuurgebied Koningssteen. Hier grazen veel konikpaarden en Galloway-runderen. Het ligt tussen de Maas en de westelijke Maasplassen in. Bij dit natuurgebied verlaat de grens het stroomgebied van de Maas en slaat haaks af naar het westen, door het Koningssteen-gebied.
Ietsje zuidelijk van Thorn gaat de grens, een paar honderd meter vanaf de Maasplassen, verder langs de Itterbeek naar het noordwesten. Het stadje Thorn ligt een klein stukje achter de Itterbeek.
Thorn staat bekend als het Witte Stadje vanwege zijn witte huisjes in het centrum. Net als Wessem heeft het iets meer dan 2000 inwoners. Rond het jaar 1000 stichtte een graaf, Ansfried genaamd, op een hoogte dicht bij de Maas een klooster voor benedictinessen. Zijn dochter, in de overlevering later Benedicta genoemd, werd de eerste abdis van dit klooster. Deze Abdij van Thorn ontwikkelde zich vanaf de 12e eeuw tot een wereldlijk stift, een kloostergemeenschap waarin de orderegels vrijzinnig werden geïnterpreteerd. In het Damesstift konden alleen ongetrouwde vrouwen uit de hoge adel intreden. Vrouwen binnen de orde die wel wilden trouwen, woonden buiten de kloostermuren in eigen huizen. Veel woningen van deze Stiftdames zijn bewaard gebleven, zoals het uit 1648 afkomstige ‘huis met de drie kogels’. Het stift groeide uit tot een klein zelfstandig vorstendom, het Abdijvorstendom Thorn. Dit was het kleinste soevereine staatje binnen het Heilige Roomse Rijk.
In 1007 verkreeg Thorn markt- en tolrecht. In de 13e eeuw werden stadsrechten verleend. Onder de Fransen kreeg Thorn zwaar te lijden; daaraan heeft Thorn zijn kenmerkende witte kleur te danken. Nadat de adellijke dames in 1794 gevlucht waren, voerden de Fransen een belasting in op basis van de omvang van de ramen. De arme bevolking, vaak wonend in de grote panden die voorheen hadden toebehoord aan rijke lieden, kon de belasting niet opbrengen. Om de hoogte van de belastingaanslag te beperken, metselde men de ramen dicht. Met het doel de bouwsporen (‘littekens van de armoede’) te verbergen, werden de huizen wit gekalkt. Door die witte huisjes, de straten met hun Maaskeien, de vele monumentale panden en de rust van de stad werd Thorn al gauw geliefd bij kunstenaars en toeristen.
Gebruikte informatie
Thorn, Wikipedia
Itterbeek (rivier), Wikipedia
Wessem, Wikipedia
Gemeente Maasgouw, recreatie en toerisme – koningssteen