De beken en de moerasgebieden waren eeuwenlang van kapitale betekenis voor de bewoners van de dorpen en de buurtschappen in dit gebied. Niet alleen vanwege het stromend water, de brandstof, de nijverheid, de sprokkel en smokkel, maar ook in tijden van nood wanneer vreemde troepen de dienst hier uitmaakten.
[3 november 2020] Het is niet eenvoudig om hier echt bij de grens te blijven. De grens zelf is namelijk niet toegankelijk voor een fiets. Toch steek ik nog een keer door, op hoop van zegen. Gewoon ergens tussen boerderijen door… En dat lukt! Dan vraag je je af: hoe deden ze dat in de tijd, dit voorjaar (corona), toen je de grens niet over mocht?!
Over mooie boerenstraatjes kom ik zo in Stramproy uit. Op het dorpsplein staat een viskraam; ik neem een bakje kibbeling en zit ’n half uurtje op een bankje bij de kerk.
Daarna de grens weer over. Het is even schrikken als ik in België weer de weg naar het westen neem: een naargeestig industrieel gebied. Maar dat houdt binnen een paar kilometer op en daarna zit ik weer in kleinschalig landbouwgebied met wat percelen bos ertussen.
Ik volg daar een heel stuk de Grensweg die soms alleen een fietspad naast een boerenpad is. Deze grensweg ìs niet de grens, althans niet volgens de kaart op mijn telefoon. En inderdaad: juist hier zie je domweg vaak de palen niet, die er wel zouden moeten zijn. Dat overkwam me aan de Duitse kant eigenlijk nooit.
Verderop draai ik, in het buitengebied van Bocholt, nog wat door België. Daarna een lelijke straat, de Weerterweg, die weliswaar door een natuurgebied de grens over, terug naar Nederland, gaat.
Stramproy is een aardig groot dorp in een landbouwgebied. Er is niet veel dat het dorp zelf bijzonder maakt. Al is het natuurlijk wel een vermelding waard dat Mary Servaes, alias Zangeres Zonder Naam, hier een groot gedeelte van haar leven woonde. Een fietsroute in en om Stramproy loopt langs de plaatsen van betekenis over het leven van Mary Servaes.
Stramproy was eeuwenlang één van de kwartieren van het kleine vorstendom Thorn. Tussen 1910 en 1934 reed een tram tussen Weert en Maaseik, die ook door Stramproy kwam.
Er zijn zuidelijk van Stramproy zeker 25 grensovergangen en sluipweggetjes tussen de velden, akkers, moerassen, beekjes, bosjes en houtwallen.
Voor de vrijheid van anderen werd hier veelvuldig de grens overschreden. Niet alleen in de Eerste Wereldoorlog toen de Duitsers met 2000 volt de mensen- en brievensmokkel, spionage en de doortocht van etenswaren probeerden te voorkomen. Maar ook in de Tweede Wereldoorlog was deze afgelegen uithoek een belangrijk knooppunt voor het verzet. Met de inzet van het verzet tegen de Duitse bezetting werd een groot aantal neergehaalde piloten, ontsnapte krijgsgevangenen en Joodse vluchtelingen door de grensmoerassen vanuit Weert naar het Belgische Bree geloodst.
Naar het westen toe loopt de Grensweg een klein stukje noordelijk van de grens, die hier wordt bepaald door de Abeek (een zijriviertje van de Maas). Langs de Abeek staan nog steeds veel watermolens, waaronder de Broekmolen uit 1738. Deze oude molen behoort nu bij het Landgoed Broekmolen waarop ook een oude boerderij is gelegen.
De molen heeft eeuwen geleden bij het kleine vorstendommetje Thorn gehoord. Tot het midden van de jaren 50 van de 20e eeuw heeft de molen gedraaid. Sindsdien is sprake van herhaling van verval en herstel. Een enthousiaste groep vrijwilligers zet zich in voor het behoud van de Broekmolen.
Gebruikte informatie
Stramproy, Wikipedia
Smokkel, sprokkel en spanning van de grens bij Stramproy
Grensgevallen langs de streep Stramproy-Molenbeerstel
Trams in Limburg, Wikipedia
Over de tramlijn Weert-Maaseik
De tramlijn van Weert naar België
Landgoed Broekmolen
Broekmoelen, Wikipedia
Abeek, Wikipedia
Bocholt, Wikipedia
Fietsroute 100 jaar Zangeres Zonder Naam