[3 november 2020] Daar staat me, aan het einde van de fietsdag, nog een mooie toegift te wachten: éindelijk weer een prachtig stuk fietsen door een natuurgebied, zoals ik dat zo vaak aantrof aan de Duits-Nederlandse grens. Een natuurgebied met heide en berkenbossen. Het zijn de Laurabossen die onderdeel zijn van het natuurgebied Kempen-Broek, een grensoverschrijdend natuurgebied.
Waar nu de Laurabossen (187 hectare) zijn was oorspronkelijk een heide- en stuifzandgebied. Vanaf 1900 werd hier naaldhout aangeplant ten behoeve van de productie van mijnhout. Dit werd gebruikt door de Zuid-Limburgse mijnmaatschappij Laura en Vereeniging, vandaar de naam die het boscomplex kreeg. ‘Laura en Vereeniging’ (L&V) was de eigenaar van de mijnen Laura en Julia in Eygelshoven in Zuid-Limburg. Het hout was gemakkelijk af te voeren via het Zuid-Willemskanaal dat aan de westelijke kant de rand van de Laurabossen vormt.
Voor de leerlingen van de opleidingen van L&V werd vanaf de beginjaren ‘60 een jaarlijks zomerkamp georganiseerd. In 1962 werden de laatste percelen met bomen ten behoeve van de mijnbouw aangeplant. Voordat deze bomen groot genoeg werden, waren de mijnen echter al gesloten. In 1967 ging het eigendom van de Laurabossen over op de gemeente Weert. Vanaf 1997 kreeg de Vereniging Natuurmonumenten het gebied in pacht.
Het gebied waar oorspronkelijk vooral de grove den, maar ook Corsicaanse den en Douglasspar werd aangeplant, wordt sindsdien tot een meer afwisselend bos omgevormd waarin ook het aandeel loofhout toeneemt. Vanaf 2000 wordt het gebied begraasd door Schotse Hooglanders.
De oudste bomen bevinden zich in het zuidoostelijk deel van het bos, het verst van het kanaal verwijderd. Deze zijn geplant in 1925. De Laurabossen maken deel uit van het Grenspark Kempen-Broek. Aan de overzijde van het Zuid-Willemskanaal ligt de Loozerheide.
Het grenspark Kempen-Broek is 25.000 hectare groot, dus wel 250 km². Het is een grensoverschrijdend landschap dat gekenmerkt wordt door een aaneenschakeling van natuurgebieden. Het bevindt zich in de Nederlandse provincies Limburg en Noord-Brabant en in het Belgisch Limburg.
Het natuurgebied is nog volop in ontwikkeling. Natuurgebiedjes en landbouwgronden liggen vaak dicht naast elkaar. Dat is onhandig want de natuur is gebaat bij hoge grondwaterstanden, terwijl de landbouw het hele jaar door graag droge voeten houdt. Daarom vindt regelmatig uitruil plaats. Gelukkig voor de boeren is in het gebied veel goede ruilgrond beschikbaar; van de overheid of van collega-boeren die er mee ophouden. Ook wordt afgegraven grond uit het natuurgebied gebruikt om landbouwpercelen te verbeteren. Tenslotte kunnen boeren die dat willen een rol spelen bij het beheer van de natuurgebieden.
Aan het einde kom ik uit bij de Zuid-Willemsvaart. Een smal kanaal dat noordelijk naar Weert gaat en zuidelijk zich verbindt met de Vlaamse kanalen. Langs het kanaal ga ik zuidelijk de grens weer over een kom uit bij Lozen, waar een brug en een sluis zijn. De sluis gaat net open en derhalve ook de brug; er kan maar één vrachtschip in de sluis. De sluis van Lozen staat bekend om z’n lange wachttijden, maar nu valt het gelukkig mee.
De Zuid-Willemsvaart is 122 kilometer lang en loopt van Maastricht naar Den Bosch. De vaart is vernoemd naar koning Willem I, één van de voortrekkers van het project. Deze uitbreiding van de belangrijkste waterwegen moest de ontsluiting van het zuiden en de handel in het noorden bevorderen. De ‘Willemsvaart’ moest een korter en vooral betrouwbaarder alternatief voor de Maas vormen, tot dan de belangrijkste verbinding tussen de industrie rondom Luik en de grote handelsplaatsen. De ontsluiting van de tussenliggende gebieden speelde nauwelijks een rol; bijna overal ging het kanaal aan de toenmalige bebouwing voorbij. Toen in Drenthe ook een Willemskanaal werd gegraven, is het onderscheid tussen de het Zuid- en het Noord-Willemskanaal ontstaan.
Gebruikte informatie
* Grenspark Kempen-Broek
* Website Kempen-Broek
* Laurabossen, Wikipedia
* Kempen-Broek, op website natuurontwikkelingsproject
* Zuid-Willemsvaart, Wikipedia
* Lozen, Wikipedia