De gemeente Hamont-Achel vertelt ’t op haar website: ‘Zesduizend hectare prachtige natuur, dat is waar De Groote Heide voor staat. Vanaf de groene zuidkant van Eindhoven tot een eind over de Belgisch-Nederlandse grens. Bos, heide, vennen, beekjes, boerenland,… ruimte, rust, stilte!
Zes gemeenten (Hamont-Achel, Pelt, Cranendonck, Valkenswaard, Heeze-Leende en Eindhoven) werken samen om ‘hun’ gekoesterde natuur meer bekendheid te geven.
[4 november 2020] Ik ga aan de zuidkant van de grens, waarlangs zelf niet te fietsen is, verder westwaarts. De grens is ook niet goed te zien; het ligt ergens tussen bos, wei… zou ’t die houtwal daarachter zijn? Van die gedachten…
De boerenwegen zijn recht dus ik maak haakse bochten, dan weer links dan weer rechts, om zo geleidelijk zuidwestelijk te gaan. Soms zie ik grote boerderijen met enorme koeienstallen. Het zijn geen mooie boerderijen, wel moderne. Ik doe daar, in de buurt van de Dommel, nog een poging: toch eens kijken of niet toevallig een mooi pad òp de grens loopt. Maar nee, ik loop helemaal dood op een drassige akker.
Even verder kom ik bij een flink grensoverschrijdend natuurgebied. Aan de Belgische kant heet het Hageven, aan de Nederlandse kant De Plateaux. Later leer ik, dat dit allemaal onderdeel is van het grensoverschrijdend natuurgebied De Groote Heide.
Eerst rijd ik nog langs een mooie oude boerderij die – het lijken de rijstvelden van Indonesië wel – tussen de grote rechthoekige waterplassen ligt. Een viskwekerij. En op een straathoek staat een kunstwerk: een xylofoon van hout van vier meter lang, een ‘xylibraphon’ volgens het tekstje op het bordje dat erbij staat. Een bordje langs de weg verhaalt over ‘Boerenloeren’; dit gaat over een toeristische fietsroute die hier langs loopt.
Het is mooi fietsen door het natuurgebied. Verderop wil ik rechtdoor de grens over en kies dus voor een onverhard deel van het pad waar enorme plassen liggen waar ik tussendoor moet manoeuvreren. Eiken en berken staan hier in het bos; een bos met vennetjes en open vlaktes. Boswandelende mensen waarschuwen elkaar: daar komt een fietser aan. Een beeld van Jezus aan het kruis met daarbij een bordje dat vertelt dat dit de ‘verkeerde lieveheer’ wordt genoemd. En dat alleen maar omdat-ie met z’n gezicht naar rechts gedraaid is: da’s de verkeerde kant.
‘De Groote Heide is een gevarieerd en veelzijdig natuurgebied van uitzonderlijke waarde. Groots in biodiversiteit (in de top 10 ‘natuurgebieden van Europa’) en bovenal… het is er ontiegelijk mooi.
Mooi en groot, heel groot! Een optelsom van tal van kleinere natuurgebieden met elk hun eigen waarde, charme en mogelijkheden, die onderling verbonden zijn door een prima uitgerust fiets- en wandelpadennetwerk met o.a. routes door en rondom prachtig agrarisch buitengebied zonder grote verkeersaders maar met de aanwezigheid van veel water! Tientallen vennen verspreid over het gebied, met vanuit het zuiden talrijke grote en kleine beken, waaronder de Warmbeek, uitmondend in de Dommel. De rust en ongereptheid van dit gebied blijft prioriteit. Dit is een paradijs voor buitenmensen, een schat om te delen met de natuurliefhebber.’
Wat kun je daar nog aan toevoegen?
Rond 1900 was het gebied één enorm en ononderbroken heidegebied. Sindsdien zijn grote delen ontgonnen en vervangen door bos, weiden, akkers en bebouwing. Dat is bijvoorbeeld goed te zien op www.topotijdreis.nl; blader maar eens door de tijd heen in dit gebied. Natuurbeheerders werken op diverse plekken aan het herstel van voormalige heidegebieden en de biodiversiteit.
Eigenlijk heet de gehele streek tussen Maastricht, Eindhoven, Tilburg, Antwerpen en Hasselt ‘De Kempen’. Het is een vervorming van het woord ‘Campina’, dat staat voor ‘open vlakte’. Grenspark De Groote Heide ligt immers geheel in streek met de naam De Kempen. Julius Ceasar had ook een mooie naam voor deze streek: Toxandrië.
Natuurgebied De Kempen, waar ik later richting Postel doorheen fiets, is een Nederlands deel (zo’n 2000 hectare) van het Grenspark Kempen-Broek, dat evenwel ook Grenspark De Kempen wordt genoemd. Het totale grenspark beslaat maar liefst 25.000 hectare. En nu nog een stap verder: Grenspark De Kempen is de koepel over de al genoemde natuurparken in het zuiden van Brabant en het noordoosten van België: ook De Groote Heide (6000 hectare) maakt hier onderdeel van uit.
Een flink aantal kaarten voor wandelaars en fietsers is bij de VVV’s, de natuurpunten en online beschikbaar. Je kunt hier gemakkelijk een hele vakantie rondfietsen en dagelijks nieuwe routes verkennen.
Gebruikte informatie
* De Groote Heide, op website gemeente Hamont-Achel
* Over Plateaux-Hageven, op website van De Groote Heide
* Natuurmonumenten, De Plateaux
* Plateaux-Hageven, Wikipedia
* Natuurgrenspark De Groote Heide
* Website Kempen-Broek
* Kempen (streek), Wikipedia
* Brabants Landschap, De Kempen
* De Kempen (natuurgebied), Wikipedia