[4 november 2020] Voorbij Landgoed De Utrecht ga ik de grens over richting Poppel. Het is verder geen aansprekend landschap hier. In Poppel een joekel van een kerk met puntige torenspits. En een torentjesgebouw in het hart, waarin nu een museum zit.
Dan verder noordoostelijk terug richting de grens bij Roovert. Bij Roovert staat een kapel uit de 18e eeuw waarover verschillende borden een verhaal vertellen. Bij de grens informatie over een ‘Smokkelroute’ als spel en fietstraject.
In Poppel, een dorp met zo’n 4000 inwoners, bestaat een belangrijk deel van de bevolking uit immigranten uit Nederland. Sinds 2007 vormen zij zelfs de meerderheid. In dat jaar bestond de bevolking van het dorp maar voor 49% uit Belgen. De toenmalige burgemeester berichtte dat dit voor geen enkele frictie zorgde. De Nederbelgen betalen net als de autochtonen gemeentebelasting en integreren zich in het verenigingsleven. Zo is de helft van de voetballertjes bij de duiveltjes van KFC Poppel, de lokale voetbalclub, van Nederlandse origine. Het ‘torentjesgebouw’ is het voormalig gemeentehuis van Poppel, dat nu onderdeel is van de gemeente Ravels.
In dit gebouw, dat ’t Kaske wordt genoemd, huist nu het Museum aan de Grens (MAG), het heemkundemuseum. De toegang is gratis. De naam ‘’t Kaske’ verwijst naar een houten kapelletje (een zogeheten ‘kaske’), gewijd aan ‘Onze Lieve Vrouwe de Heilige Anna’, dat vroeger op deze plaats stond. Het museum focust vooral op het gewone dagelijkse Kempische leven in de Aa-vallei en meer in het bijzonder op het grensleven met de smokkel en de kommiezen. Ook worden tentoonstellingen over thema’s als oorlogen, archeologie en devotionalia ingericht.
Het museum MAG in ‘t Kaske wordt beheerd door de Heemkunde- en Erfgoedvereniging Nicolaus Poppelius. Het museum was in het najaar van 2020 als gevolg van de corona-maatregelen gesloten.
In het voormalige douanekantoor op de weg naar Goirle huist momenteel de kunstgalerie van de kunstenares Simone Theelen.
Noordoostelijk van Poppel kom je bij de grensovergang over de grensrivier de Rovertse Leij bij Roovert, richting Hilvarenbeek. Bij de grens staat een kapelletje uit de 18e eeuw.
Vanaf 1643 tot iets na 1672 bevond zich op de plaats van de kapel een grenskerk voor de bewoners van Hilvarenbeek (de Nederlandse katholieken mochten immers in die tijd niet hun geloof belijden in Nederland).
Het verhaal gaat dat op 13 oktober 1735 een diefstal plaatsvond in de Valentinuskerk te Poppel, waarbij de gewijde hosties en relikwieën werden ontvreemd. De bevolking wilde dit alles terug en verdeelde zich in groepen die de omgeving afspeurden. Uiteindelijk constateerde men dat op de plaats van de voormalige grenskerk in de grond was gewoeld. Toen men hier ging graven vond men de hosties, onbeschadigd, terug.
Toen is in 1736 deze kapel opgericht. Het is een witgekalkt vierkant gebouwtje met afgeplatte hoeken en een barok aandoend koepeltje. De kapel is tegenwoordig een rustpunt en een knooppunt van diverse wandel- en fietsroutes.
Roovert is ook het startpunt van een ‘smokkelaarstrail’: hardlopen en wandelen over de oude ‘historische’ smokkelpaden. Het grensgebied tussen Tilburg, Goirle en het Belgische dorp Poppel was in de vorige eeuw een geliefd en berucht smokkelgebied. Grote smokkelploegen van zo’n 40 man wisten ‘s nachts hun weg te vinden door de uitgestrekte bosgebieden. De vele paden en veldweggetjes vormden het decor van spannende smokkelnachten met confrontaties tussen smokkelaars en douaniers.
De Smokkelaarstrail loopt voor een groot deel over de historische smokkelpaden in het grensgebied tussen Nederland en België.
De weg van en naar de grensovergang bij Roovert, tussen Poppel en Hilvarenbeek was vroeger de belangrijkste doorgaande verbinding, maar door de aanleg van de Poppelse Weg in 1855 en de verplaatsing van het grenskantoor naar deze weg, werd de betekenis van de oude weg (ook Roovert genaamd) sterk verminderd.
Gebruikte informatie
* Museum aan de Grens (Poppel): (+ deze link)
* Galerie Simone Theelen
* Poppel, Wikipedia
* Roovert, Wikipedia
* Brabants Landschap, Natuurpoort Roovertsche Leij
* Rovertkapel, Wikipedia
* Smokkelaarstrail