Fietsend aan de noordrand van Twente, van west naar oost, ben je in heel ander landschap dan bij Ebbenbroek-Radewijk, in het uiterste noordoosten van Overijssel. Het landschap is ‘kleiner’, met stukjes bos en natuurgebied. De wegen lopen niet meer recht. Geleidelijk kom je hier bij de hoge stuwwal van Noord-Twente, die doorloopt Duitsland in.
[17 augustus 2020] De grensovergang bij Manderveen is ‘ver weg’ en verlaten, net zoals bij Langeveen; dit is echt ‘achterland’. Bij Mander is de grensovergang drukker en breder, een kilometer verderop ligt het Duitse dorp Getelo.
Het grensgebied noordelijk van Mander is een bosrijk gebied. Hier tref je veel toeristische fietsroutes en historische plekjes, zoals de Grafheuvels, het Hunebed van Mander en de Galgenberg.
De Galgenberg ligt 68 meter boven NAP, een hoog punt op de stuwwal, die aan de andere kant van de grens, bij Hesingen op z’n hoogst is (89 meter). In de middeleeuwen vonden op de top van de heuvel terechtstellingen plaats. De galg stond op de top van de heuvel, op de grens met Duitsland.
Op de glooiende gestuwde hoogtes in het gebied rond het dal van de Mosbeek bij Mander hebben mogelijk tientallen prehistorische grafheuvels gelegen. Minstens 14 daarvan zijn nog zichtbaar in het landschap. Je moet echter wel weten waar je moet kijken: het enige waaraan je tegenwoordig een grafheuvel kunt herkennen, is een heuveltje van soms nog geen tientallen centimeters hoog.
Een stuk minder historisch maar veel interessanter zijn de zogenaamde Mandercirkels, ook wel de Cirkels van Jannink genoemd: het grootste ‘landschapskunstproject’ van Nederland.
De Mandercirkels bevinden zich direct westelijk van de grensweg, pal voor de grens. Het kunstwerk bestaat uit twee cirkelvormige terreinen, die oorspronkelijk op de woeste zandgronden zijn ontgonnen als landbouwakker. De cirkelvormige akkers zijn in de jaren dertig van de 20e eeuw op de heide van de voormalige marke Mander aangelegd in opdracht van Gerhard Jannink, textielfabrikant en grootgrondbezitter uit Enschede. Hij had in Noord-Amerika gezien dat ronde akkers voordelen hadden boven rechthoekige. De velden konden vanuit het midden in een spiraalvormige gang worden bewerkt zodat de machines niet behoefden te keren. Er werd afwisselend rogge, haver en aardappels verbouwd. Na 1975 werd mais het belangrijkste gewas. Toen ook mais niet meer rendabel was zijn de gronden van Jannink in 1991 verkocht aan Landschap Overijssel.
De cirkels hebben een doorsnede van 378 en 343 meter, het gebied beslaat in totaal 33 hectare. Het gebied is ontsloten door een twee kilometer lang wandelpad rond en over de cirkels.
= =
Gebruikte informatie
* Manderveen (1), Opdegrens.eu
* Manderveen (2), Opdegrens.eu
* Mandercirkels (Wikipedia)
* Paul de Kort, over de Mandercirkels
* Hunebed van Mander
* Mander, Opdegrens.eu
* Galgenberg (Mander) (Wikipedia)
* De Galgenberg (Mander), Opdegrens.eu