Middelburg kent een merkwaardige en turbulente geschiedenis die zich vooral bij archeologisch onderzoek openbaart. Middelburg wordt dan ook als archeologisch monument beschermd. De stad transformeerde van elitair en bloeiend centrum in de late 15e eeuw tot een militair bolwerk tijdens de Godsdienstoorlogen en de Spaanse Successieoorlogen.
[8 november 2020] Voorbij Eede kom ik in het uiterste westen van Zeeuws-Vlaanderen. Vanaf daar gaat de grens naar het noorden om bij het natuurgebied Het Zwin, bij Cadzand, bij zee te komen. Aan een grensovergang waar het ‘De Tol’ heet, ligt aan de andere kant een klein Belgisch plaatsje, dat vroeger ook een kleine vesting is geweest.
Het heet Middelburg. De straatjes zijn geplaveid met kinderhoofdjes en middenin het plaatsje staat een joekel van een middeleeuwse kerk, die nog herinnert aan het rijke verleden van dit nu zo ver weg verstopte ministadje.
Pieter Bladelin stichtte Middelburg rond 1450. Hij was schatbewaarder van de orde van het Gulden Vlies en raadsheer van Filips de Goede, die toen de graaf van Vlaanderen was. Als gestichte stad kenmerkt Middelburg zich door een zeer planmatige lay-out. Op kaarten uit de 16e eeuw is de inrichting zoals je die nu aantreft goed zichtbaar. Het stratenpatroon in de kern is tot vandaag nog volledig bewaard gebleven. De stad bestond uit een door wallen en muren omgeven rechthoek met daarbinnen een strak georganiseerde indeling met centraal gelegen de kerk en twee pleinen.
Bij archeologisch onderzoek is gebleken dat de stadsgracht in oorsprong zo’n 25 meter breed en 2,5 meter diep moet zijn geweest. De stadsmuur van Middelburg was geen lang leven beschoren. Deze is gebouwd in 1464, maar reeds in 1488 dermate beschadigd door het oorlogsgeweld dat de muur toen alweer afgebroken werd.
Vlaanderens departement Onroerend Erfgoed beschrijft het grote historische belang van Middelburg: ‘De stad Middelburg vormt een uniek gegeven in de laatmiddeleeuwse tot vroegmoderne geschiedenis van Vlaanderen. Gesticht als unieke uiting van macht en prestige van Pieter Bladelin, verviel het, meegesleurd in de Spaans-Staatse en latere conflicten, al snel tot oorlogsbolwerk en uiteindelijk tot een klein dorp. Deze kortstondige doch turbulente geschiedenis heeft blijvende sporen in landschap en stadstopografie nagelaten en vooral een rijk en goed bewaard bodemarchief opgeleverd. Het is van het grootste belang deze historisch relevante entiteiten hoe klein soms ook, de noodzakelijke archeologische preventieve opvolging te bieden wanneer het bodemarchief er bedreigd zou worden.’
De Sint-Petrus en Pauluskerk, op het centrale plein in het stadje, is nog de oude kerk uit de 15e eeuw. Hoewel deze het in de 16e en de 17e eeuw tijdens de oorlogen ook erg zwaar heeft gehad, waren vooral na de Tweede Wereldoorlog de grootste restauraties nodig.
Aan de Naaldenstraat in Brugge, hier maar 10 kilometer vandaan staat nu nog het Hof Bladelin, een 15e eeuw stadspaleis, gebouwd door Pieter Bladelin. Vanaf 1466 was hier een bankfiliaal van de machtige bankiersfamilie De Medici uit Florence in gevestigd.
In het dorp Middelburg was men erg blij met de introductie van postcodes, want daarvoor gebeurde het vaak, dat de post in het Zeelandse Middelburg belandde. Sinds de Westerscheldetunnel er ligt gebeurt het ook nogal eens dat mensen hier, gestuurd door hun GPS-systeem, onvermoed en onbedoeld aankomen.
Gebruikte informatie
* Middelburg, België, Wikipedia
* Schandpaal in Middelburg, Wikipedia
* Sint-Petrus en Pauluskerk in Middelburg, Wikipedia
* Pieter Bladelin, Wikipedia
* Geschiedenis van Middelburg