[8 november 2020] Buiten het dorp zie ik de silhouetten van alle fietsers op de dijk. Achter de dijk ligt het grensnatuurgebied Het Zwin, waar je verderop niet meer kunt doorsteken. Zuidelijk van Het Zwin kom je in Knokke uit, noordelijk in Cadzand-Bad.
Ik rijd een stukje verder de dijk op en…. zie de zee! Het Zwin en het fietspad lopen nog een paar kilometer verder, over de duinen, richting de kust.
Ik sta een tijdje uit te kijken over het natuurgebied met zeewater dat in slenken tot diep het land in gaat. Overal dagtoeristen. Ook ver weg op de stranden zondagmiddagwandelaars in de zon.
Het Zwin was van oorsprong de zeearm die Brugge met de Noordzee verbond. Via het Zwin was Brugge voor zeeschepen bereikbaar en werd de stad in de 12e eeuw een belangrijk handelscentrum. Oorspronkelijk was de monding van het Zwin ruim 6 kilometer breed. De torens van Westkapelle en Knokke fungeerden als baken voor de zeelieden bij hun tocht naar Brugge. Als gevolg van latere bedijkingen is de zeearm gaan verzanden. Door verdere aanslibbing en verzanding is er niet veel meer dan een strandgeul met achterliggende slufter van over.
De plek waar zich nu de natuurgebieden bevinden is in de 13e, 14e en 17e eeuw een zeeslagveld geweest: de Slag bij Damme (1213), de Slag bij Sluis (1340) en nogmaals een Slag bij Sluis (1603).
De slufter, die bij laagwater gemakkelijk te doorwaden is, vormt de grens tussen Nederland (Retranchement) en België (Knokke). Het sluftergebied is Nederlands en Belgisch grondgebied. In 1931 werd door de eigenaar van een Cadzands hotel een loopbrug over de geul aangelegd, zodat wandelaars langs de kust van Het Zoute naar Cadzand-Bad konden wandelen. Deze loopbrug verdween tijdens de Tweede Wereldoorlog.
In het gedeelte van de zeearm dat aan België toebehoort, ligt het Zwin Natuurpark. In Nederland ligt het in het natuurgebied Het Zwin. Door het doorsteken van de internationale dijk is sinds 4 februari 2019 is het Belgische deel van het Zwin 110 hectare groter geworden, het Nederlandse deel werd 10 hectare groter.
De verzanding van de slufter, al eeuwen gaande, gaat ook nu nog steeds door. Het slikken- en schorrengebied dreigt te verdwijnen en daarmee ook de planten- en vogelrijkdom. Daarom pakken aan beide kanten van de grens de beheerders de verzanding van het grensoverschrijdende natuurgebied aan.
In 1869 hebben Nederland en België een aanvullende overeenkomst gesloten omtrent de grensafscheiding van het Zwin. Door de steeds toenemende verzanding was het midden van de waterweg, de oorspronkelijke grens, niet goed meer zichtbaar. Hierdoor werden er een aantal grenspalen verplaatst en werden vier nieuwe grenspalen toegevoegd met de nummers 366, 367, 368 en 369.
Van 1843 tot 1869 was grenspaal nummer 365 dus de laatste paal. Na indijking van het gebied werden de grenspalen 366-369 geplaatst. Zij dragen het jaartal 1869.
Grenspaal 369 stond midden in het Zwin. Hij spoelde echter, door de open verbinding met zee, regelmatig om. Daarom is deze grenspaal aan de Nederlandse zijde, op de dijk, herplaatst. Er staat een bord bij met deze tekst:
‘Jarenlang vocht ik tegen menselijk en natuurlijk geweld
en werd ik diverse malen geveld.
Sinds 1869 heb ik op het strand vertoefd,
maar op deze plek heb ik eindelijk rust geproefd.
(26 juli 1996)
Gebruikte informatie
* Over de grenspalen in Het Zwin, op Zeeuwse Ankers
* Het Zwin, Wikipedia
* Natuurpark Zwin (België)
* Het Zwin (www.zeeland.nl)
* Grenspalen.nl